See gęba on Wiktionary
{
"categories": [
{
"kind": "other",
"name": "Polski (indeks)",
"orig": "polski (indeks)",
"parents": [],
"source": "w"
}
],
"etymology_texts": [
"prasł. *gǫba"
],
"forms": [
{
"form": "gęby",
"sense_index": "1.1-5",
"tags": [
"nominative",
"plural"
]
},
{
"form": "gęby",
"sense_index": "1.1-5",
"tags": [
"genitive",
"singular"
]
},
{
"form": "gęb",
"sense_index": "1.1-5",
"tags": [
"genitive",
"plural"
]
},
{
"form": "gąb",
"sense_index": "1.1-5",
"tags": [
"genitive",
"plural"
]
},
{
"form": "gębie",
"sense_index": "1.1-5",
"tags": [
"dative",
"singular"
]
},
{
"form": "gębom",
"sense_index": "1.1-5",
"tags": [
"dative",
"plural"
]
},
{
"form": "gębę",
"sense_index": "1.1-5",
"tags": [
"accusative",
"singular"
]
},
{
"form": "gęby",
"sense_index": "1.1-5",
"tags": [
"accusative",
"plural"
]
},
{
"form": "gębą",
"sense_index": "1.1-5",
"tags": [
"instrumental",
"singular"
]
},
{
"form": "gębami",
"sense_index": "1.1-5",
"tags": [
"instrumental",
"plural"
]
},
{
"form": "gębie",
"sense_index": "1.1-5",
"tags": [
"locative",
"singular"
]
},
{
"form": "gębach",
"sense_index": "1.1-5",
"tags": [
"locative",
"plural"
]
},
{
"form": "gębo",
"sense_index": "1.1-5",
"tags": [
"vocative",
"singular"
]
},
{
"form": "gęby",
"sense_index": "1.1-5",
"tags": [
"vocative",
"plural"
]
}
],
"hypernyms": [
{
"sense_index": "1.1",
"word": "część ciała"
},
{
"sense_index": "1.2",
"word": "część ciała"
},
{
"sense_index": "1.3",
"word": "człowiek"
},
{
"sense_index": "1.3",
"word": "osoba"
}
],
"lang": "język polski",
"lang_code": "pl",
"notes": [
{
"text": "W dawnej polszczyźnie wyraz gęba nie był nacechowany emocjonalnie, był neutralnym określeniem otworu znajdującego się między nosem a podbródkiem."
}
],
"pos": "noun",
"pos_text": "rzeczownik",
"proverbs": [
{
"word": "całą gębą"
},
{
"word": "dorobić gębę"
},
{
"word": "przyprawić gębę"
},
{
"word": "drzeć gębę"
},
{
"word": "gęba jak u Tatara dupa"
},
{
"word": "gęba się nie zamyka"
},
{
"word": "mieć gębę od ucha do ucha"
},
{
"word": "mieć niewyparzoną gębę"
},
{
"word": "mocny w gębie"
},
{
"word": "na gębę"
},
{
"word": "nie mieć co do gęby włożyć"
},
{
"word": "nie otwieraj gęby, bo ci mucha wpadnie"
},
{
"word": "nie puścić pary z gęby"
},
{
"word": "niebo w gębie"
},
{
"word": "miód w gębie"
},
{
"word": "robić z gęby cholewę"
},
{
"word": "śmiać się całą gębą"
},
{
"word": "trzymać gębę na kłódkę"
},
{
"word": "wycierać sobie gębę"
},
{
"word": "wyskoczyć z gębą"
},
{
"word": "zapomnieć języka w gębie"
}
],
"related": [
{
"sense_index": "1.1",
"word": "stulić"
},
{
"sense_index": "1.1",
"word": "zamknąć"
},
{
"sense_index": "1.1",
"word": "rozdziawić"
},
{
"sense_index": "1.1",
"word": "otworzyć gębę"
},
{
"sense_index": "1.1",
"word": "z papierosem"
},
{
"sense_index": "1.1",
"word": "petem w gębie"
},
{
"sense_index": "1.2",
"word": "uśmiechnięta"
},
{
"sense_index": "1.2",
"word": "roześmiana gęba"
},
{
"sense_index": "1.2",
"word": "blady"
},
{
"sense_index": "1.2",
"word": "czerwony"
},
{
"sense_index": "1.2",
"word": "rumiany na gębie"
},
{
"sense_index": "1.2",
"word": "bić"
},
{
"sense_index": "1.2",
"word": "dać"
},
{
"sense_index": "1.2",
"word": "lać po gębie"
},
{
"sense_index": "1.2",
"word": "dostać"
},
{
"sense_index": "1.2",
"word": "oberwać po gębie"
},
{
"sense_index": "1.3",
"word": "gęba do wykarmienia"
},
{
"sense_index": "1.3",
"word": "wyżywienia"
},
{
"sense_index": "1.4",
"word": "(jakaś) gęba przylgnęła"
},
{
"sense_index": "1.4",
"word": "przyrosła do kogoś"
},
{
"tags": [
"noun",
"masculine"
],
"word": "gębacz"
},
{
"tags": [
"feminine"
],
"word": "pragęba"
},
{
"tags": [
"diminutive",
"feminine"
],
"word": "gębusia"
},
{
"tags": [
"adjective"
],
"word": "gębowy"
}
],
"senses": [
{
"examples": [
{
"text": "Z otwartą gębą wyglądamy niepoważnie."
},
{
"ref": "Maria Konopnicka, Maryśka.",
"roman": "…",
"text": "Sięgnęła do łyżnika, wzięła kopyść i w ogniu nią grzebać zaczęła, aż chłopaki gęby na nią porozdziawiały jako wrony"
}
],
"glosses": [
"usta"
],
"id": "pl-gęba-pl-noun-qlTddzAg",
"sense_index": "1.1",
"tags": [
"colloquial"
],
"topics": [
"anatomy"
]
},
{
"examples": [
{
"ref": "Maria Konopnicka, Dziady.",
"roman": "…",
"text": "(…) Cygan jako Cygan, czarny na gębie"
}
],
"glosses": [
"twarz człowieka lub pysk zwierzęcia"
],
"id": "pl-gęba-pl-noun-Rg1dYD0A",
"sense_index": "1.2",
"tags": [
"colloquial"
]
},
{
"examples": [
{
"ref": "Henryk Sienkiewicz, Potop, t. V, rozdz. VIII.",
"roman": "…",
"text": "Ale ryb dla tylu gęb nie starczy"
}
],
"glosses": [
"osoba będąca na czyimś utrzymaniu, osoba do wykarmienia"
],
"id": "pl-gęba-pl-noun-8-Necn6b",
"sense_index": "1.3",
"tags": [
"colloquial"
]
},
{
"examples": [
{
"ref": "Witold Gombrowicz, Ferdydurke, 1937",
"text": "Nie ma ucieczki przed gębą, jak tylko w inną gębę, a przed człowiekiem schronić się można jedynie w objęcia innego człowieka"
},
{
"ref": "Michał Strąkow, Życie na maksa. Autobiografia, Wydawnictwo Insignis, 2018, ISBN 9788365743978",
"text": "(…) Właśnie wtedy dziennikarze, nie do końca zasłużenie, przyprawili mi gębę rozrabiaki, która przylgnęła do mnie na dobre i towarzyszyła mi przez długie lata"
}
],
"glosses": [
"niezgodny ze stanem faktycznym sposób, w jaki ktoś lub coś jest odbierane i oceniane; fałszywy wizerunek"
],
"id": "pl-gęba-pl-noun-k-7ysRkj",
"sense_index": "1.4",
"tags": [
"colloquial"
]
},
{
"glosses": [
"pysk żubra, muflona, kozicy oraz zwierzyny płowej"
],
"id": "pl-gęba-pl-noun-aUtYu8tP",
"sense_index": "1.5",
"topics": [
"hunting"
]
}
],
"sounds": [
{
"ipa": "ˈɡɛ̃mba"
},
{
"ipa": "gẽmba",
"tags": [
"Slavic-alphabet"
]
},
{
"audio": "Pl-gęba.ogg",
"mp3_url": "https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/transcoded/e/e7/Pl-gęba.ogg/Pl-gęba.ogg.mp3",
"ogg_url": "https://commons.wikimedia.org/wiki/Special:FilePath/Pl-gęba.ogg"
}
],
"synonyms": [
{
"sense_index": "1.1",
"tags": [
"colloquial"
],
"word": "kopara"
},
{
"sense_index": "1.1",
"word": "usta"
},
{
"sense_index": "1.2",
"word": "pysk"
},
{
"sense_index": "1.2",
"word": "morda"
},
{
"sense_index": "1.2",
"word": "ryj"
},
{
"sense_index": "1.4",
"word": "wizerunek"
}
],
"tags": [
"feminine"
],
"translations": [
{
"lang": "angielski",
"lang_code": "en",
"sense_index": "1.1",
"word": "trap"
},
{
"lang": "rosyjski",
"lang_code": "ru",
"sense_index": "1.1",
"tags": [
"feminine"
],
"word": "пасть"
},
{
"lang": "ukraiński",
"lang_code": "uk",
"sense_index": "1.1",
"tags": [
"masculine"
],
"word": "рот"
},
{
"lang": "angielski",
"lang_code": "en",
"sense_index": "1.2",
"word": "mug"
},
{
"lang": "angielski",
"lang_code": "en",
"sense_index": "1.2",
"word": "gob"
},
{
"lang": "kaszubski",
"lang_code": "csb",
"sense_index": "1.2",
"tags": [
"feminine"
],
"word": "gãba"
},
{
"lang": "kaszubski",
"lang_code": "csb",
"sense_index": "1.2",
"tags": [
"masculine"
],
"word": "pësk"
},
{
"lang": "rosyjski",
"lang_code": "ru",
"sense_index": "1.2",
"tags": [
"neuter"
],
"word": "рыло"
},
{
"lang": "rosyjski",
"lang_code": "ru",
"sense_index": "1.3",
"tags": [
"masculine"
],
"word": "рот"
}
],
"word": "gęba"
}
{
"categories": [
"polski (indeks)"
],
"etymology_texts": [
"prasł. *gǫba"
],
"forms": [
{
"form": "gęby",
"sense_index": "1.1-5",
"tags": [
"nominative",
"plural"
]
},
{
"form": "gęby",
"sense_index": "1.1-5",
"tags": [
"genitive",
"singular"
]
},
{
"form": "gęb",
"sense_index": "1.1-5",
"tags": [
"genitive",
"plural"
]
},
{
"form": "gąb",
"sense_index": "1.1-5",
"tags": [
"genitive",
"plural"
]
},
{
"form": "gębie",
"sense_index": "1.1-5",
"tags": [
"dative",
"singular"
]
},
{
"form": "gębom",
"sense_index": "1.1-5",
"tags": [
"dative",
"plural"
]
},
{
"form": "gębę",
"sense_index": "1.1-5",
"tags": [
"accusative",
"singular"
]
},
{
"form": "gęby",
"sense_index": "1.1-5",
"tags": [
"accusative",
"plural"
]
},
{
"form": "gębą",
"sense_index": "1.1-5",
"tags": [
"instrumental",
"singular"
]
},
{
"form": "gębami",
"sense_index": "1.1-5",
"tags": [
"instrumental",
"plural"
]
},
{
"form": "gębie",
"sense_index": "1.1-5",
"tags": [
"locative",
"singular"
]
},
{
"form": "gębach",
"sense_index": "1.1-5",
"tags": [
"locative",
"plural"
]
},
{
"form": "gębo",
"sense_index": "1.1-5",
"tags": [
"vocative",
"singular"
]
},
{
"form": "gęby",
"sense_index": "1.1-5",
"tags": [
"vocative",
"plural"
]
}
],
"hypernyms": [
{
"sense_index": "1.1",
"word": "część ciała"
},
{
"sense_index": "1.2",
"word": "część ciała"
},
{
"sense_index": "1.3",
"word": "człowiek"
},
{
"sense_index": "1.3",
"word": "osoba"
}
],
"lang": "język polski",
"lang_code": "pl",
"notes": [
{
"text": "W dawnej polszczyźnie wyraz gęba nie był nacechowany emocjonalnie, był neutralnym określeniem otworu znajdującego się między nosem a podbródkiem."
}
],
"pos": "noun",
"pos_text": "rzeczownik",
"proverbs": [
{
"word": "całą gębą"
},
{
"word": "dorobić gębę"
},
{
"word": "przyprawić gębę"
},
{
"word": "drzeć gębę"
},
{
"word": "gęba jak u Tatara dupa"
},
{
"word": "gęba się nie zamyka"
},
{
"word": "mieć gębę od ucha do ucha"
},
{
"word": "mieć niewyparzoną gębę"
},
{
"word": "mocny w gębie"
},
{
"word": "na gębę"
},
{
"word": "nie mieć co do gęby włożyć"
},
{
"word": "nie otwieraj gęby, bo ci mucha wpadnie"
},
{
"word": "nie puścić pary z gęby"
},
{
"word": "niebo w gębie"
},
{
"word": "miód w gębie"
},
{
"word": "robić z gęby cholewę"
},
{
"word": "śmiać się całą gębą"
},
{
"word": "trzymać gębę na kłódkę"
},
{
"word": "wycierać sobie gębę"
},
{
"word": "wyskoczyć z gębą"
},
{
"word": "zapomnieć języka w gębie"
}
],
"related": [
{
"sense_index": "1.1",
"word": "stulić"
},
{
"sense_index": "1.1",
"word": "zamknąć"
},
{
"sense_index": "1.1",
"word": "rozdziawić"
},
{
"sense_index": "1.1",
"word": "otworzyć gębę"
},
{
"sense_index": "1.1",
"word": "z papierosem"
},
{
"sense_index": "1.1",
"word": "petem w gębie"
},
{
"sense_index": "1.2",
"word": "uśmiechnięta"
},
{
"sense_index": "1.2",
"word": "roześmiana gęba"
},
{
"sense_index": "1.2",
"word": "blady"
},
{
"sense_index": "1.2",
"word": "czerwony"
},
{
"sense_index": "1.2",
"word": "rumiany na gębie"
},
{
"sense_index": "1.2",
"word": "bić"
},
{
"sense_index": "1.2",
"word": "dać"
},
{
"sense_index": "1.2",
"word": "lać po gębie"
},
{
"sense_index": "1.2",
"word": "dostać"
},
{
"sense_index": "1.2",
"word": "oberwać po gębie"
},
{
"sense_index": "1.3",
"word": "gęba do wykarmienia"
},
{
"sense_index": "1.3",
"word": "wyżywienia"
},
{
"sense_index": "1.4",
"word": "(jakaś) gęba przylgnęła"
},
{
"sense_index": "1.4",
"word": "przyrosła do kogoś"
},
{
"tags": [
"noun",
"masculine"
],
"word": "gębacz"
},
{
"tags": [
"feminine"
],
"word": "pragęba"
},
{
"tags": [
"diminutive",
"feminine"
],
"word": "gębusia"
},
{
"tags": [
"adjective"
],
"word": "gębowy"
}
],
"senses": [
{
"examples": [
{
"text": "Z otwartą gębą wyglądamy niepoważnie."
},
{
"ref": "Maria Konopnicka, Maryśka.",
"roman": "…",
"text": "Sięgnęła do łyżnika, wzięła kopyść i w ogniu nią grzebać zaczęła, aż chłopaki gęby na nią porozdziawiały jako wrony"
}
],
"glosses": [
"usta"
],
"sense_index": "1.1",
"tags": [
"colloquial"
],
"topics": [
"anatomy"
]
},
{
"examples": [
{
"ref": "Maria Konopnicka, Dziady.",
"roman": "…",
"text": "(…) Cygan jako Cygan, czarny na gębie"
}
],
"glosses": [
"twarz człowieka lub pysk zwierzęcia"
],
"sense_index": "1.2",
"tags": [
"colloquial"
]
},
{
"examples": [
{
"ref": "Henryk Sienkiewicz, Potop, t. V, rozdz. VIII.",
"roman": "…",
"text": "Ale ryb dla tylu gęb nie starczy"
}
],
"glosses": [
"osoba będąca na czyimś utrzymaniu, osoba do wykarmienia"
],
"sense_index": "1.3",
"tags": [
"colloquial"
]
},
{
"examples": [
{
"ref": "Witold Gombrowicz, Ferdydurke, 1937",
"text": "Nie ma ucieczki przed gębą, jak tylko w inną gębę, a przed człowiekiem schronić się można jedynie w objęcia innego człowieka"
},
{
"ref": "Michał Strąkow, Życie na maksa. Autobiografia, Wydawnictwo Insignis, 2018, ISBN 9788365743978",
"text": "(…) Właśnie wtedy dziennikarze, nie do końca zasłużenie, przyprawili mi gębę rozrabiaki, która przylgnęła do mnie na dobre i towarzyszyła mi przez długie lata"
}
],
"glosses": [
"niezgodny ze stanem faktycznym sposób, w jaki ktoś lub coś jest odbierane i oceniane; fałszywy wizerunek"
],
"sense_index": "1.4",
"tags": [
"colloquial"
]
},
{
"glosses": [
"pysk żubra, muflona, kozicy oraz zwierzyny płowej"
],
"sense_index": "1.5",
"topics": [
"hunting"
]
}
],
"sounds": [
{
"ipa": "ˈɡɛ̃mba"
},
{
"ipa": "gẽmba",
"tags": [
"Slavic-alphabet"
]
},
{
"audio": "Pl-gęba.ogg",
"mp3_url": "https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/transcoded/e/e7/Pl-gęba.ogg/Pl-gęba.ogg.mp3",
"ogg_url": "https://commons.wikimedia.org/wiki/Special:FilePath/Pl-gęba.ogg"
}
],
"synonyms": [
{
"sense_index": "1.1",
"tags": [
"colloquial"
],
"word": "kopara"
},
{
"sense_index": "1.1",
"word": "usta"
},
{
"sense_index": "1.2",
"word": "pysk"
},
{
"sense_index": "1.2",
"word": "morda"
},
{
"sense_index": "1.2",
"word": "ryj"
},
{
"sense_index": "1.4",
"word": "wizerunek"
}
],
"tags": [
"feminine"
],
"translations": [
{
"lang": "angielski",
"lang_code": "en",
"sense_index": "1.1",
"word": "trap"
},
{
"lang": "rosyjski",
"lang_code": "ru",
"sense_index": "1.1",
"tags": [
"feminine"
],
"word": "пасть"
},
{
"lang": "ukraiński",
"lang_code": "uk",
"sense_index": "1.1",
"tags": [
"masculine"
],
"word": "рот"
},
{
"lang": "angielski",
"lang_code": "en",
"sense_index": "1.2",
"word": "mug"
},
{
"lang": "angielski",
"lang_code": "en",
"sense_index": "1.2",
"word": "gob"
},
{
"lang": "kaszubski",
"lang_code": "csb",
"sense_index": "1.2",
"tags": [
"feminine"
],
"word": "gãba"
},
{
"lang": "kaszubski",
"lang_code": "csb",
"sense_index": "1.2",
"tags": [
"masculine"
],
"word": "pësk"
},
{
"lang": "rosyjski",
"lang_code": "ru",
"sense_index": "1.2",
"tags": [
"neuter"
],
"word": "рыло"
},
{
"lang": "rosyjski",
"lang_code": "ru",
"sense_index": "1.3",
"tags": [
"masculine"
],
"word": "рот"
}
],
"word": "gęba"
}
Download raw JSONL data for gęba meaning in All languages combined (6.6kB)
This page is a part of the kaikki.org machine-readable All languages combined dictionary. This dictionary is based on structured data extracted on 2025-02-03 from the plwiktionary dump dated 2025-01-20 using wiktextract (05fdf6b and 9dbd323). The data shown on this site has been post-processed and various details (e.g., extra categories) removed, some information disambiguated, and additional data merged from other sources. See the raw data download page for the unprocessed wiktextract data.
If you use this data in academic research, please cite Tatu Ylonen: Wiktextract: Wiktionary as Machine-Readable Structured Data, Proceedings of the 13th Conference on Language Resources and Evaluation (LREC), pp. 1317-1325, Marseille, 20-25 June 2022. Linking to the relevant page(s) under https://kaikki.org would also be greatly appreciated.