See abusio in All languages combined, or Wiktionary
{
"categories": [
{
"kind": "other",
"name": "Anagramm sortiert (Latein)",
"parents": [],
"source": "w"
},
{
"kind": "other",
"name": "Latein",
"parents": [],
"source": "w"
},
{
"kind": "other",
"name": "Rückläufige Wörterliste (Latein)",
"parents": [],
"source": "w"
},
{
"kind": "other",
"name": "Substantiv (Latein)",
"parents": [],
"source": "w"
},
{
"kind": "other",
"name": "Substantiv 3. Deklination (Latein)",
"parents": [],
"source": "w"
},
{
"kind": "other",
"name": "Siehe auch",
"orig": "siehe auch",
"parents": [],
"source": "w"
},
{
"kind": "other",
"name": "Übersetzungen (Latein)",
"parents": [],
"source": "w"
}
],
"coordinate_terms": [
{
"sense_index": "2",
"word": "abusus"
},
{
"sense_index": "3",
"word": "contemptus"
},
{
"sense_index": "3",
"word": "derisio"
},
{
"sense_index": "3",
"word": "neglegentia"
}
],
"etymology_text": "Ableitung zu dem Verb abuti ^(→ la) mit dem Suffix -sio ^(→ la)",
"forms": [
{
"form": "abūsio",
"tags": [
"nominative",
"singular"
]
},
{
"form": "abūsiōnēs",
"tags": [
"nominative",
"plural"
]
},
{
"form": "abūsiōnis",
"tags": [
"genitive",
"singular"
]
},
{
"form": "abūsiōnum",
"tags": [
"genitive",
"plural"
]
},
{
"form": "abūsiōnī",
"tags": [
"dative",
"singular"
]
},
{
"form": "abūsiōnibus",
"tags": [
"dative",
"plural"
]
},
{
"form": "abūsiōnem",
"tags": [
"accusative",
"singular"
]
},
{
"form": "abūsiōnēs",
"tags": [
"accusative",
"plural"
]
},
{
"form": "abūsio",
"raw_tags": [
"Vokativ"
],
"tags": [
"singular"
]
},
{
"form": "abūsiōnēs",
"raw_tags": [
"Vokativ"
],
"tags": [
"plural"
]
},
{
"form": "abūsiōne",
"tags": [
"ablative",
"singular"
]
},
{
"form": "abūsiōnibus",
"tags": [
"ablative",
"plural"
]
}
],
"lang": "Latein",
"lang_code": "la",
"pos": "noun",
"senses": [
{
"examples": [
{
"ref": "Friedrich Marx, Winfried Trillitzsch (Herausgeber): Incerti auctoris de ratione dicendi ad C. Herennium Lib. IV. In: Scripta quae manserunt omnia. stereotype, korr. und erw. 2. Auflage. Fasc. 2, B. G. Teubner, Leipzig 1964 (Bibliotheca scriptorum Graecorum et Romanorum Teubneriana, Erstauflage 1923) , Seite 157.",
"text": "„Abusio est, quae verbo simili et propinquo pro certo et proprio abutitur, hoc modo: ‚Vires hominis breves sunt;‘ aut: ‚parva statura;‘ aut: ‚longum in homine consilium;‘ aut: ‚oratio magna;‘ aut: ‚uti pauco sermone.‘ Nam hic facile est intellectu finitima verba rerum dissimilium ratione abusionis esse traducta.“ (Rhet. Her. 4,33,45)"
},
{
"ref": "Marcus Tullius Cicero: Orator. In: Rolf Westman (Herausgeber): Scripta quae manserunt omnia. stereotype 1. Auflage. Fasc. 5, K. G. Saur, München/Leipzig 2002, ISBN 3-598-71243-X (Bibliotheca scriptorum Graecorum et Romanorum Teubneriana, Erstauflage 1980) , Seite 28.",
"text": "„Aristoteles autem tralationi et haec ipsa subiungit et abusionem, quam κατάχρησιν vocant, ut cum minutum dicimus animum pro parvo et abutimur verbis propinquis, si opus est, vel quod delectat vel quod decet.“ (Cic. Orat. 94)"
},
{
"ref": "Marcus Fabius Quintilianus: Institutionis Oratoriae Libri XII. Edidit Ludwig Radermacher, addenda et corrigenda collegit et adiecit Vinzenz Buchheit. korrigierte, stereotype 1. Auflage. Pars prior libros I–VI continens, B. G. Teubner, Leipzig 1971 (Bibliotheca scriptorum Graecorum et Romanorum Teubneriana) , Seite 133.",
"text": "„Hermagoras iudicium, partitionem, ordinem quaeque sunt elocutionis subicit oeconomiae, quae Graece appellata ex cura rerum domesticarum et hic per abusionem posita nomine Latino caret.“ (Quint. inst. 3,3,9)"
},
{
"ref": "Marcus Fabius Quintilianus: Institutionis Oratoriae Libri XII. Edidit Ludwig Radermacher, addenda et corrigenda collegit et adiecit Vinzenz Buchheit. korrigierte, stereotype 1. Auflage. Pars prior libros I–VI continens, B. G. Teubner, Leipzig 1971 (Bibliotheca scriptorum Graecorum et Romanorum Teubneriana) , Seite 234.",
"text": "„nam per abusionem sicarios etiam omnis vocamus, qui caedem telo quocumque commiserunt.“ (Quint. inst. 10,1,12)"
},
{
"ref": "Theodor Mommsen, Paul Krüger (Herausgeber): Corpus iuris civilis. stereotype 15. Auflage. Volumen Primum: Institutiones, Digesta, Weidmann, Berlin 1928 (Internet Archive) , Seite 631.",
"text": "„nam quod in consuetttdine nepotes cognati appellantnr etianr eorum, post quorum mortem concepti sunt, non proprie, sed per abusionem vel potius ἀναφορικῶς accidit.“ (Iul. dig. 38,16,8)"
},
{
"ref": "Theodor Mommsen, Paul Krüger (Herausgeber): Corpus iuris civilis. stereotype 15. Auflage. Volumen Primum: Institutiones, Digesta, Weidmann, Berlin 1928 (Internet Archive) , Seite 789.",
"text": "„Naturales obligationes non eo solo aestimantur, si actio aliqua eorum nomine competit, verum etiam cum soluta pecunia repeti non potest: nam licet minus proprie debere dicantur naturales debitores, per abusionem intellegi possunt debitores et, qui ab his pecnuiam recipiunt, debitum sibi recepisse.“ (Iul. dig. 46,1,16,4)"
},
{
"ref": "Martianus Minneus Felix Capella; James Willis (Herausgeber): De nuptiis Philologiae et Mercurii. 1. Auflage. B. G. Teubner, Leipzig 1983 (Bibliotheca scriptorum Graecorum et Romanorum Teubneriana) , Seite 177.",
"text": "„hunc tropum metonymian grammatici nominarunt, catachresin etiam Graeci, quam nos abusionem dicimus, ut cum perhibemus ‚naturam deorum‘ pro substantia.“ (Mart. Cap. 5,512)"
},
{
"ref": "Isidorus Hispalensis episcopus: Etymologiarum sive originum libri XX. Recognovit brevique adnotatione critica instruxit W. M. Lindsay. 1. Auflage. Tomus I libros I–X continens, Oxford 1911 (Scriptorum classicorum bibliotheca Oxoniensis)",
"text": "„Tibias autem appellatas putant, quod primum de cervinis tibiis cruribusque hinnulorum fierent, deinde per abusionem ita coeptas vocari etiam quae non de cruribus ossibusque essent.“ (Isid. orig. 3,21,4)"
}
],
"glosses": [
"uneigentlicher Gebrauch; Katachrese"
],
"id": "de-abusio-la-noun-GwPG5pfM",
"raw_tags": [
"Rhetorik"
],
"sense_index": "1"
},
{
"categories": [
{
"kind": "other",
"name": "Spätlatein",
"parents": [],
"source": "w"
}
],
"examples": [
{
"ref": "Iulius Valerius; Michela Rosellini (Herausgeber): Res gestae Alexandri Macedonis translatae ex Aesopo Graeco. korrigierte und vermehrte 1. Auflage. K. G. Saur, München/Leipzig 2004, ISBN 3-598-71279-0 , Seite 57.",
"text": "„magno dolori tibi fore ista quae pronuntiantur intellego ac, si superna caelitum vis abusione huiusmodi in ultionem contumeliae suae facile consurgit, equidem spero priora esse quae spondeo quam quae tu minaris.“ (Iul. Val. 1,38)"
}
],
"glosses": [
"Missbrauch"
],
"id": "de-abusio-la-noun-aLFTkTUz",
"sense_index": "2",
"tags": [
"Late Latin"
]
},
{
"categories": [
{
"kind": "other",
"name": "Spätlatein",
"parents": [],
"source": "w"
}
],
"examples": [
{
"ref": ", Seite 29.",
"text": "„Sed primum illud considerandum est, quia nulli servorum licet, ex his quae dominus suus imperat, eligere pro arbitrio quid velit facere, quid nolit, et insolentissima abusione quod placuerit adsumere, quod displicuerit repudiare, maxime cum et terrestres domini nequaquam aequo animo tolerandum putent, si iussiones suas servi ex parte audiant et ex parte contemnant, et pro libidine sua quae putaverint facienda faciant, quae putaverint conculcanda conculcent.“ (Salv. gub. 3,27)"
},
{
"ref": ", Seite 104.",
"text": "„Cum enim eum incuriosum et neglegentem resque humanas aut non ex iudicio gubernare aut etiam nec gubernare blasphement, quid aliud utique deum quam intertiae et abusionis et iniquitatis accusant?“ (Salv. gub. 8,3)"
}
],
"glosses": [
"Herabsetzung, Geringschätzung, Verachtung, Verhöhnung"
],
"id": "de-abusio-la-noun-Fpqyj7NB",
"sense_index": "3",
"tags": [
"Late Latin",
"figurative"
]
}
],
"synonyms": [
{
"sense_index": "1",
"word": "catachresis"
}
],
"tags": [
"feminine"
],
"translations": [
{
"lang": "Deutsch",
"lang_code": "de",
"sense": "Rhetorik: uneigentlicher Gebrauch; Katachrese",
"sense_index": "1",
"tags": [
"feminine"
],
"word": "Katachrese"
},
{
"lang": "Deutsch",
"lang_code": "de",
"sense": "spätlateinisch: Missbrauch",
"sense_index": "2",
"tags": [
"masculine"
],
"word": "Missbrauch"
},
{
"lang": "Deutsch",
"lang_code": "de",
"sense": "spätlateinisch, übertragen: Herabsetzung, Geringschätzung, Verachtung, Verhöhnung",
"sense_index": "3",
"tags": [
"feminine"
],
"word": "Herabsetzung"
},
{
"lang": "Deutsch",
"lang_code": "de",
"sense": "spätlateinisch, übertragen: Herabsetzung, Geringschätzung, Verachtung, Verhöhnung",
"sense_index": "3",
"tags": [
"feminine"
],
"word": "Geringschätzung"
},
{
"lang": "Deutsch",
"lang_code": "de",
"sense": "spätlateinisch, übertragen: Herabsetzung, Geringschätzung, Verachtung, Verhöhnung",
"sense_index": "3",
"tags": [
"feminine"
],
"word": "Verachtung"
},
{
"lang": "Deutsch",
"lang_code": "de",
"sense": "spätlateinisch, übertragen: Herabsetzung, Geringschätzung, Verachtung, Verhöhnung",
"sense_index": "3",
"tags": [
"feminine"
],
"word": "Verhöhnung"
}
],
"word": "abusio"
}
{
"categories": [
"Anagramm sortiert (Latein)",
"Latein",
"Rückläufige Wörterliste (Latein)",
"Substantiv (Latein)",
"Substantiv 3. Deklination (Latein)",
"siehe auch",
"Übersetzungen (Latein)"
],
"coordinate_terms": [
{
"sense_index": "2",
"word": "abusus"
},
{
"sense_index": "3",
"word": "contemptus"
},
{
"sense_index": "3",
"word": "derisio"
},
{
"sense_index": "3",
"word": "neglegentia"
}
],
"etymology_text": "Ableitung zu dem Verb abuti ^(→ la) mit dem Suffix -sio ^(→ la)",
"forms": [
{
"form": "abūsio",
"tags": [
"nominative",
"singular"
]
},
{
"form": "abūsiōnēs",
"tags": [
"nominative",
"plural"
]
},
{
"form": "abūsiōnis",
"tags": [
"genitive",
"singular"
]
},
{
"form": "abūsiōnum",
"tags": [
"genitive",
"plural"
]
},
{
"form": "abūsiōnī",
"tags": [
"dative",
"singular"
]
},
{
"form": "abūsiōnibus",
"tags": [
"dative",
"plural"
]
},
{
"form": "abūsiōnem",
"tags": [
"accusative",
"singular"
]
},
{
"form": "abūsiōnēs",
"tags": [
"accusative",
"plural"
]
},
{
"form": "abūsio",
"raw_tags": [
"Vokativ"
],
"tags": [
"singular"
]
},
{
"form": "abūsiōnēs",
"raw_tags": [
"Vokativ"
],
"tags": [
"plural"
]
},
{
"form": "abūsiōne",
"tags": [
"ablative",
"singular"
]
},
{
"form": "abūsiōnibus",
"tags": [
"ablative",
"plural"
]
}
],
"lang": "Latein",
"lang_code": "la",
"pos": "noun",
"senses": [
{
"examples": [
{
"ref": "Friedrich Marx, Winfried Trillitzsch (Herausgeber): Incerti auctoris de ratione dicendi ad C. Herennium Lib. IV. In: Scripta quae manserunt omnia. stereotype, korr. und erw. 2. Auflage. Fasc. 2, B. G. Teubner, Leipzig 1964 (Bibliotheca scriptorum Graecorum et Romanorum Teubneriana, Erstauflage 1923) , Seite 157.",
"text": "„Abusio est, quae verbo simili et propinquo pro certo et proprio abutitur, hoc modo: ‚Vires hominis breves sunt;‘ aut: ‚parva statura;‘ aut: ‚longum in homine consilium;‘ aut: ‚oratio magna;‘ aut: ‚uti pauco sermone.‘ Nam hic facile est intellectu finitima verba rerum dissimilium ratione abusionis esse traducta.“ (Rhet. Her. 4,33,45)"
},
{
"ref": "Marcus Tullius Cicero: Orator. In: Rolf Westman (Herausgeber): Scripta quae manserunt omnia. stereotype 1. Auflage. Fasc. 5, K. G. Saur, München/Leipzig 2002, ISBN 3-598-71243-X (Bibliotheca scriptorum Graecorum et Romanorum Teubneriana, Erstauflage 1980) , Seite 28.",
"text": "„Aristoteles autem tralationi et haec ipsa subiungit et abusionem, quam κατάχρησιν vocant, ut cum minutum dicimus animum pro parvo et abutimur verbis propinquis, si opus est, vel quod delectat vel quod decet.“ (Cic. Orat. 94)"
},
{
"ref": "Marcus Fabius Quintilianus: Institutionis Oratoriae Libri XII. Edidit Ludwig Radermacher, addenda et corrigenda collegit et adiecit Vinzenz Buchheit. korrigierte, stereotype 1. Auflage. Pars prior libros I–VI continens, B. G. Teubner, Leipzig 1971 (Bibliotheca scriptorum Graecorum et Romanorum Teubneriana) , Seite 133.",
"text": "„Hermagoras iudicium, partitionem, ordinem quaeque sunt elocutionis subicit oeconomiae, quae Graece appellata ex cura rerum domesticarum et hic per abusionem posita nomine Latino caret.“ (Quint. inst. 3,3,9)"
},
{
"ref": "Marcus Fabius Quintilianus: Institutionis Oratoriae Libri XII. Edidit Ludwig Radermacher, addenda et corrigenda collegit et adiecit Vinzenz Buchheit. korrigierte, stereotype 1. Auflage. Pars prior libros I–VI continens, B. G. Teubner, Leipzig 1971 (Bibliotheca scriptorum Graecorum et Romanorum Teubneriana) , Seite 234.",
"text": "„nam per abusionem sicarios etiam omnis vocamus, qui caedem telo quocumque commiserunt.“ (Quint. inst. 10,1,12)"
},
{
"ref": "Theodor Mommsen, Paul Krüger (Herausgeber): Corpus iuris civilis. stereotype 15. Auflage. Volumen Primum: Institutiones, Digesta, Weidmann, Berlin 1928 (Internet Archive) , Seite 631.",
"text": "„nam quod in consuetttdine nepotes cognati appellantnr etianr eorum, post quorum mortem concepti sunt, non proprie, sed per abusionem vel potius ἀναφορικῶς accidit.“ (Iul. dig. 38,16,8)"
},
{
"ref": "Theodor Mommsen, Paul Krüger (Herausgeber): Corpus iuris civilis. stereotype 15. Auflage. Volumen Primum: Institutiones, Digesta, Weidmann, Berlin 1928 (Internet Archive) , Seite 789.",
"text": "„Naturales obligationes non eo solo aestimantur, si actio aliqua eorum nomine competit, verum etiam cum soluta pecunia repeti non potest: nam licet minus proprie debere dicantur naturales debitores, per abusionem intellegi possunt debitores et, qui ab his pecnuiam recipiunt, debitum sibi recepisse.“ (Iul. dig. 46,1,16,4)"
},
{
"ref": "Martianus Minneus Felix Capella; James Willis (Herausgeber): De nuptiis Philologiae et Mercurii. 1. Auflage. B. G. Teubner, Leipzig 1983 (Bibliotheca scriptorum Graecorum et Romanorum Teubneriana) , Seite 177.",
"text": "„hunc tropum metonymian grammatici nominarunt, catachresin etiam Graeci, quam nos abusionem dicimus, ut cum perhibemus ‚naturam deorum‘ pro substantia.“ (Mart. Cap. 5,512)"
},
{
"ref": "Isidorus Hispalensis episcopus: Etymologiarum sive originum libri XX. Recognovit brevique adnotatione critica instruxit W. M. Lindsay. 1. Auflage. Tomus I libros I–X continens, Oxford 1911 (Scriptorum classicorum bibliotheca Oxoniensis)",
"text": "„Tibias autem appellatas putant, quod primum de cervinis tibiis cruribusque hinnulorum fierent, deinde per abusionem ita coeptas vocari etiam quae non de cruribus ossibusque essent.“ (Isid. orig. 3,21,4)"
}
],
"glosses": [
"uneigentlicher Gebrauch; Katachrese"
],
"raw_tags": [
"Rhetorik"
],
"sense_index": "1"
},
{
"categories": [
"Spätlatein"
],
"examples": [
{
"ref": "Iulius Valerius; Michela Rosellini (Herausgeber): Res gestae Alexandri Macedonis translatae ex Aesopo Graeco. korrigierte und vermehrte 1. Auflage. K. G. Saur, München/Leipzig 2004, ISBN 3-598-71279-0 , Seite 57.",
"text": "„magno dolori tibi fore ista quae pronuntiantur intellego ac, si superna caelitum vis abusione huiusmodi in ultionem contumeliae suae facile consurgit, equidem spero priora esse quae spondeo quam quae tu minaris.“ (Iul. Val. 1,38)"
}
],
"glosses": [
"Missbrauch"
],
"sense_index": "2",
"tags": [
"Late Latin"
]
},
{
"categories": [
"Spätlatein"
],
"examples": [
{
"ref": ", Seite 29.",
"text": "„Sed primum illud considerandum est, quia nulli servorum licet, ex his quae dominus suus imperat, eligere pro arbitrio quid velit facere, quid nolit, et insolentissima abusione quod placuerit adsumere, quod displicuerit repudiare, maxime cum et terrestres domini nequaquam aequo animo tolerandum putent, si iussiones suas servi ex parte audiant et ex parte contemnant, et pro libidine sua quae putaverint facienda faciant, quae putaverint conculcanda conculcent.“ (Salv. gub. 3,27)"
},
{
"ref": ", Seite 104.",
"text": "„Cum enim eum incuriosum et neglegentem resque humanas aut non ex iudicio gubernare aut etiam nec gubernare blasphement, quid aliud utique deum quam intertiae et abusionis et iniquitatis accusant?“ (Salv. gub. 8,3)"
}
],
"glosses": [
"Herabsetzung, Geringschätzung, Verachtung, Verhöhnung"
],
"sense_index": "3",
"tags": [
"Late Latin",
"figurative"
]
}
],
"synonyms": [
{
"sense_index": "1",
"word": "catachresis"
}
],
"tags": [
"feminine"
],
"translations": [
{
"lang": "Deutsch",
"lang_code": "de",
"sense": "Rhetorik: uneigentlicher Gebrauch; Katachrese",
"sense_index": "1",
"tags": [
"feminine"
],
"word": "Katachrese"
},
{
"lang": "Deutsch",
"lang_code": "de",
"sense": "spätlateinisch: Missbrauch",
"sense_index": "2",
"tags": [
"masculine"
],
"word": "Missbrauch"
},
{
"lang": "Deutsch",
"lang_code": "de",
"sense": "spätlateinisch, übertragen: Herabsetzung, Geringschätzung, Verachtung, Verhöhnung",
"sense_index": "3",
"tags": [
"feminine"
],
"word": "Herabsetzung"
},
{
"lang": "Deutsch",
"lang_code": "de",
"sense": "spätlateinisch, übertragen: Herabsetzung, Geringschätzung, Verachtung, Verhöhnung",
"sense_index": "3",
"tags": [
"feminine"
],
"word": "Geringschätzung"
},
{
"lang": "Deutsch",
"lang_code": "de",
"sense": "spätlateinisch, übertragen: Herabsetzung, Geringschätzung, Verachtung, Verhöhnung",
"sense_index": "3",
"tags": [
"feminine"
],
"word": "Verachtung"
},
{
"lang": "Deutsch",
"lang_code": "de",
"sense": "spätlateinisch, übertragen: Herabsetzung, Geringschätzung, Verachtung, Verhöhnung",
"sense_index": "3",
"tags": [
"feminine"
],
"word": "Verhöhnung"
}
],
"word": "abusio"
}
Download raw JSONL data for abusio meaning in Latein (8.1kB)
This page is a part of the kaikki.org machine-readable Latein dictionary. This dictionary is based on structured data extracted on 2024-09-30 from the dewiktionary dump dated 2024-09-20 using wiktextract (3fd8a50 and 59b8406). The data shown on this site has been post-processed and various details (e.g., extra categories) removed, some information disambiguated, and additional data merged from other sources. See the raw data download page for the unprocessed wiktextract data.
If you use this data in academic research, please cite Tatu Ylonen: Wiktextract: Wiktionary as Machine-Readable Structured Data, Proceedings of the 13th Conference on Language Resources and Evaluation (LREC), pp. 1317-1325, Marseille, 20-25 June 2022. Linking to the relevant page(s) under https://kaikki.org would also be greatly appreciated.