"шмель" meaning in All languages combined

See шмель on Wiktionary

Noun [Русский]

IPA: ʂmʲelʲ [singular], ʂmʲɪˈlʲi [plural]
Etymology: Происходит от праслав. *čьmеl᾽ь; ср.: русск. диал. чмель, севск. (Преобр.), ще́мель, псковск. (Даль), укр. чмíль (род. п. чмеля́), джмiль (род. п. -я́), также чмола́ «шмель» (по аналогии слова бджола́), белор. чмель, витебск., словенск. čmȇlj, šmȇlj, чешск. čmel, štmel, стар. ščmel, словацк. čmеľ, польск. czmiel, strzmiel, в.-луж. čmjеłа, н.-луж. tśḿel. Праслав. *čьmеl᾽ь связано чередованием гласных с komarъ (см. комар). Родственно лит. kamãnė «вид шмеля», kamìnė «дикая пчела», латышск. kamine, др.-прусск. camus «шмель», др.-инд. саmаrás «Воs grunniens», др.-в.-нем. humbal «шмель», далее — лит. kimìnti «делать голос хриплым, глухим», kìmti, kìmstu «хрипнуть». Формы на щ- объясняются как результат сближения со словом щемить. Следует отклонить реконструкцию праформы *čьkmеlь, вопреки Агрелю. Финск. kimalainen «шмель, пчела», которое ранее охотно толковали как заимств. из праслав. (Н. Андерсон), связано с финск. kimara «мёд» и должно быть отделено от слова шмель. Использованы данные словаря М. Фасмера. См. Список литературы. Forms: шмель [nominative, singular], шмели́ [nominative, plural], шмеля́ [genitive, singular], шмеле́й [genitive, plural], шмелю́ [dative, singular], шмеля́м [dative, plural], шмеля́ [accusative, singular], шмеле́й [accusative, plural], шмелём [instrumental, singular], шмеля́ми [instrumental, plural], шмеле́ [prepositional, singular], шмеля́х [prepositional, plural]
  1. энтомол. летающее перепончатокрылое насекомое рода пчелиных с толстым мохнатым тельцем (Bombus Latreille)
    Sense id: ru-шмель-ru-noun-A-JimbS7 Topics: entomology
The following are not (yet) sense-disambiguated
Hypernyms: насекомое Hyponyms: шмель-плотник Derived forms: шмель летать не должен, шмель летать не может Related terms: шмелёк, шмелёнок, Шмелев, шмелиный Translations: arëz [feminine] (Албанский), grerëz [feminine] (Албанский), bumblebee (Английский), humblebee (устар.) (Английский), humble-bee (устар.) (Английский), طَنّانَة (ṭannāna) [feminine] (Арабский), نحلة (náḥla) [feminine] (Арабский), bombus (Арагонский), կրետ (Армянский), իշամեղու (išameġu) (Армянский), aardhommel (Африкаанс), erlastar (Баскский), иңкеш (Башкирский), чмель [masculine] (Белорусский), земна пчела [feminine] (Болгарский), bumbar [masculine] (Боснийский), poszméh (Венгерский), dongó (Венгерский), čmjeła [feminine] (Верхнелужицкий), ong nghệ (Вьетнамский), ბაზი (bazi) (Грузинский), seillean mòr [masculine] (Гэльский), humlebi (Датский), דבורה (dvora) [feminine] (Иврит), זשומזשע (žumže) [feminine] (Идиш), burdono (Идо), бурилг моза (Ингушский), bombo (Интерлингва), bumbóg (Ирландский), hunangsfluga (Исландский), abejorro [masculine] (Испанский), abejarrón [masculine] (Испанский), bombo [masculine] (Итальянский), түкті ара (Казахский), дидин (Карачаево-балкарский), borinot (Каталанский), abellot (Каталанский), ivubi (Кирунди), 大黄蜂 (dàhuángfēng) [traditional] (Китайский), 大黃蜂 (dàhuángfēng) [simplified] (Китайский), 뒝벌 (dwengbeol) (Корейский), bufonu (Корсиканский), bivbivink (Курдский), kamane [feminine] (Латгальский), bombus [masculine] (Латинский), kamene [feminine] (Латышский), kamanė (Литовский), Bommel (Люксембургский), भोंवर (bhoṃra) (Маратхи), भृंग (bhuṃga) (Маратхи), भ्रमर (bhramara) (Маратхи), ошымшӱлыш (Марийский), прамож (Мокшанский), shellan breck [masculine] (Мэнский), shellan meay (gv) [masculine] (Мэнский), tsísʼnátsoh (Навахо), xīcohtli (Науатль), Hummel [feminine] (Немецкий), भमरो (bhamro) (Непальский), hommel (Нидерландский), tśmjel (Нижнелужицкий), humle (Норвежский), abelhard (Окситанский), дыдын (Осетинский), хъӕддаг мыдыбындз (Осетинский), ਭੰਵਰ (bhaṅwar) [masculine] (Панджаби), ਭੰਵਰਾ (bhaṅwarā) [masculine] (Панджаби), trzmiel (Польский), zangão [masculine] (Португальский), mamangaba [feminine] (Португальский), بورا (bawrā) (Пушту), bondar [masculine] (Румынский), भ्रमर (bhramara) [masculine] (Санскрит), бумбар [Cyrillic, masculine] (Сербский), bumbar [Latin, masculine] (Сербский), lapini [masculine] (Сицилийский), čmeľ [masculine] (Словацкий), čmrlj [masculine] (Словенский), говзанбӯр (Таджикский), ผึ้งมีขนตัวใหญ่ที่ส่งเสียงหึ่งๆ (pêung mee kŏn dtua yài tĕe sòng sĭang hèung-hèung) (Тайский), తుమ్మెద (Телугу), toprak yabanarısı (Турецкий), bombus (Турецкий), майсы (Удмуртский), джміль [masculine] (Украинский), чміль (диал.) [masculine] (Украинский), بھنور (bhaṅvar) [masculine] (Урду), بھنورا (bhaṅvrā) [masculine] (Урду), بھرمر (bhramar) [masculine] (Урду), kimalainen (Финский), bourdon [masculine] (Французский), holder (Фризский), भँवर (bhaṅvar) [masculine] (Хинди), भँवरा (bhaṅvrā) [masculine] (Хинди), भ्रमर (bhramar) [masculine] (Хинди), bumbar [masculine] (Хорватский), бумбари (Чеченский), čmelák [masculine] (Чешский), humla (Шведский), bum-bee (Шотландский), промо (Эрзянский), burdo (Эсперанто), kimalane (Эстонский), báalam kaab (Юкатекский), тойон ыҥырыа (Якутский), まるはなばち (Японский), まるはなばち (Японский), マルハナバチ (maruhanabachi) (Японский)

Download JSONL data for шмель meaning in All languages combined (14.5kB)

{
  "anagrams": [
    {
      "word": "мшель"
    }
  ],
  "derived": [
    {
      "word": "шмель летать не должен"
    },
    {
      "word": "шмель летать не может"
    }
  ],
  "etymology_text": "Происходит от праслав. *čьmеl᾽ь; ср.: русск. диал. чмель, севск. (Преобр.), ще́мель, псковск. (Даль), укр. чмíль (род. п. чмеля́), джмiль (род. п. -я́), также чмола́ «шмель» (по аналогии слова бджола́), белор. чмель, витебск., словенск. čmȇlj, šmȇlj, чешск. čmel, štmel, стар. ščmel, словацк. čmеľ, польск. czmiel, strzmiel, в.-луж. čmjеłа, н.-луж. tśḿel. Праслав. *čьmеl᾽ь связано чередованием гласных с komarъ (см. комар). Родственно лит. kamãnė «вид шмеля», kamìnė «дикая пчела», латышск. kamine, др.-прусск. camus «шмель», др.-инд. саmаrás «Воs grunniens», др.-в.-нем. humbal «шмель», далее — лит. kimìnti «делать голос хриплым, глухим», kìmti, kìmstu «хрипнуть». Формы на щ- объясняются как результат сближения со словом щемить. Следует отклонить реконструкцию праформы *čьkmеlь, вопреки Агрелю. Финск. kimalainen «шмель, пчела», которое ранее охотно толковали как заимств. из праслав. (Н. Андерсон), связано с финск. kimara «мёд» и должно быть отделено от слова шмель. Использованы данные словаря М. Фасмера. См. Список литературы.",
  "forms": [
    {
      "form": "шмель",
      "tags": [
        "nominative",
        "singular"
      ]
    },
    {
      "form": "шмели́",
      "tags": [
        "nominative",
        "plural"
      ]
    },
    {
      "form": "шмеля́",
      "tags": [
        "genitive",
        "singular"
      ]
    },
    {
      "form": "шмеле́й",
      "tags": [
        "genitive",
        "plural"
      ]
    },
    {
      "form": "шмелю́",
      "tags": [
        "dative",
        "singular"
      ]
    },
    {
      "form": "шмеля́м",
      "tags": [
        "dative",
        "plural"
      ]
    },
    {
      "form": "шмеля́",
      "tags": [
        "accusative",
        "singular"
      ]
    },
    {
      "form": "шмеле́й",
      "tags": [
        "accusative",
        "plural"
      ]
    },
    {
      "form": "шмелём",
      "tags": [
        "instrumental",
        "singular"
      ]
    },
    {
      "form": "шмеля́ми",
      "tags": [
        "instrumental",
        "plural"
      ]
    },
    {
      "form": "шмеле́",
      "tags": [
        "prepositional",
        "singular"
      ]
    },
    {
      "form": "шмеля́х",
      "tags": [
        "prepositional",
        "plural"
      ]
    }
  ],
  "hypernyms": [
    {
      "sense_index": 1,
      "word": "насекомое"
    }
  ],
  "hyponyms": [
    {
      "sense_index": 1,
      "word": "шмель-плотник"
    }
  ],
  "lang": "Русский",
  "lang_code": "ru",
  "pos": "noun",
  "related": [
    {
      "raw_tags": [
        "Ближайшее родство",
        "уменьш.-ласк. формы"
      ],
      "word": "шмелёк"
    },
    {
      "raw_tags": [
        "Ближайшее родство",
        "уменьш.-ласк. формы"
      ],
      "word": "шмелёнок"
    },
    {
      "raw_tags": [
        "Ближайшее родство",
        "имена собственные"
      ],
      "word": "Шмелев"
    },
    {
      "raw_tags": [
        "Ближайшее родство",
        "прилагательные"
      ],
      "word": "шмелиный"
    }
  ],
  "senses": [
    {
      "examples": [
        {
          "author": "Сергей Аксаков",
          "date": "1858",
          "source": "НКРЯ",
          "text": "Около деревьев в цвету вились и жужжали целые рои пчёл, ос и шмелей.",
          "title": "Детские годы Багрова-внука, служащие продолжением семейной хроники"
        },
        {
          "author": "Николай Некрасов",
          "date": "1874",
          "source": "НКРЯ",
          "text": "Стоит в воде понуренное стадо, // Над ним шмелей неутомимый рой.",
          "title": "Уныние"
        },
        {
          "author": "В. К. Арсеньев",
          "date": "1917",
          "source": "НКРЯ",
          "text": "Всюду на цветах реяли пчёлы и осы, с шумом по воздуху носились мохнатые шмели с чёрным, оранжевым и белым брюшком.",
          "title": "По Уссурийскому краю"
        }
      ],
      "glosses": [
        "летающее перепончатокрылое насекомое рода пчелиных с толстым мохнатым тельцем (Bombus Latreille)"
      ],
      "id": "ru-шмель-ru-noun-A-JimbS7",
      "raw_glosses": [
        "энтомол. летающее перепончатокрылое насекомое рода пчелиных с толстым мохнатым тельцем (Bombus Latreille)"
      ],
      "topics": [
        "entomology"
      ]
    }
  ],
  "sounds": [
    {
      "ipa": "ʂmʲelʲ",
      "tags": [
        "singular"
      ]
    },
    {
      "ipa": "ʂmʲɪˈlʲi",
      "tags": [
        "plural"
      ]
    }
  ],
  "tags": [
    "animate",
    "declension-2",
    "masculine"
  ],
  "translations": [
    {
      "lang": "Албанский",
      "lang_code": "sq",
      "tags": [
        "feminine"
      ],
      "word": "arëz"
    },
    {
      "lang": "Албанский",
      "lang_code": "sq",
      "tags": [
        "feminine"
      ],
      "word": "grerëz"
    },
    {
      "lang": "Английский",
      "lang_code": "en",
      "word": "bumblebee"
    },
    {
      "lang": "Английский",
      "lang_code": "en",
      "roman": "устар.",
      "word": "humblebee"
    },
    {
      "lang": "Английский",
      "lang_code": "en",
      "roman": "устар.",
      "word": "humble-bee"
    },
    {
      "lang": "Арабский",
      "lang_code": "ar",
      "roman": "ṭannāna",
      "tags": [
        "feminine"
      ],
      "word": "طَنّانَة"
    },
    {
      "lang": "Арабский",
      "lang_code": "ar",
      "roman": "náḥla",
      "tags": [
        "feminine"
      ],
      "word": "نحلة"
    },
    {
      "lang": "Арагонский",
      "lang_code": "an",
      "word": "bombus"
    },
    {
      "lang": "Армянский",
      "lang_code": "hy",
      "word": "կրետ"
    },
    {
      "lang": "Армянский",
      "lang_code": "hy",
      "roman": "išameġu",
      "word": "իշամեղու"
    },
    {
      "lang": "Африкаанс",
      "lang_code": "af",
      "word": "aardhommel"
    },
    {
      "lang": "Баскский",
      "lang_code": "eu",
      "word": "erlastar"
    },
    {
      "lang": "Башкирский",
      "lang_code": "ba",
      "word": "иңкеш"
    },
    {
      "lang": "Белорусский",
      "lang_code": "be",
      "tags": [
        "masculine"
      ],
      "word": "чмель"
    },
    {
      "lang": "Болгарский",
      "lang_code": "bg",
      "tags": [
        "feminine"
      ],
      "word": "земна пчела"
    },
    {
      "lang": "Боснийский",
      "lang_code": "bs",
      "tags": [
        "masculine"
      ],
      "word": "bumbar"
    },
    {
      "lang": "Венгерский",
      "lang_code": "hu",
      "word": "poszméh"
    },
    {
      "lang": "Венгерский",
      "lang_code": "hu",
      "word": "dongó"
    },
    {
      "lang": "Верхнелужицкий",
      "lang_code": "hsb",
      "tags": [
        "feminine"
      ],
      "word": "čmjeła"
    },
    {
      "lang": "Вьетнамский",
      "lang_code": "vi",
      "word": "ong nghệ"
    },
    {
      "lang": "Грузинский",
      "lang_code": "ka",
      "roman": "bazi",
      "word": "ბაზი"
    },
    {
      "lang": "Гэльский",
      "lang_code": "gd",
      "tags": [
        "masculine"
      ],
      "word": "seillean mòr"
    },
    {
      "lang": "Датский",
      "lang_code": "da",
      "word": "humlebi"
    },
    {
      "lang": "Иврит",
      "lang_code": "he",
      "roman": "dvora",
      "tags": [
        "feminine"
      ],
      "word": "דבורה"
    },
    {
      "lang": "Идиш",
      "lang_code": "yi",
      "roman": "žumže",
      "tags": [
        "feminine"
      ],
      "word": "זשומזשע"
    },
    {
      "lang": "Идо",
      "lang_code": "io",
      "raw_tags": [
        "искусственный язык"
      ],
      "word": "burdono"
    },
    {
      "lang": "Ингушский",
      "lang_code": "inh",
      "word": "бурилг моза"
    },
    {
      "lang": "Интерлингва",
      "lang_code": "ia",
      "raw_tags": [
        "искусственный язык"
      ],
      "word": "bombo"
    },
    {
      "lang": "Ирландский",
      "lang_code": "ga",
      "word": "bumbóg"
    },
    {
      "lang": "Исландский",
      "lang_code": "is",
      "word": "hunangsfluga"
    },
    {
      "lang": "Испанский",
      "lang_code": "es",
      "tags": [
        "masculine"
      ],
      "word": "abejorro"
    },
    {
      "lang": "Испанский",
      "lang_code": "es",
      "tags": [
        "masculine"
      ],
      "word": "abejarrón"
    },
    {
      "lang": "Итальянский",
      "lang_code": "it",
      "tags": [
        "masculine"
      ],
      "word": "bombo"
    },
    {
      "lang": "Казахский",
      "lang_code": "kk",
      "word": "түкті ара"
    },
    {
      "lang": "Карачаево-балкарский",
      "lang_code": "krc",
      "word": "дидин"
    },
    {
      "lang": "Каталанский",
      "lang_code": "ca",
      "word": "borinot"
    },
    {
      "lang": "Каталанский",
      "lang_code": "ca",
      "word": "abellot"
    },
    {
      "lang": "Кирунди",
      "lang_code": "run",
      "word": "ivubi"
    },
    {
      "lang": "Китайский",
      "lang_code": "zh",
      "roman": "dàhuángfēng",
      "tags": [
        "traditional"
      ],
      "word": "大黄蜂"
    },
    {
      "lang": "Китайский",
      "lang_code": "zh",
      "roman": "dàhuángfēng",
      "tags": [
        "simplified"
      ],
      "word": "大黃蜂"
    },
    {
      "lang": "Корейский",
      "lang_code": "ko",
      "roman": "dwengbeol",
      "word": "뒝벌"
    },
    {
      "lang": "Корсиканский",
      "lang_code": "co",
      "word": "bufonu"
    },
    {
      "lang": "Курдский",
      "lang_code": "ku",
      "word": "bivbivink"
    },
    {
      "lang": "Латгальский",
      "lang_code": "ltg",
      "tags": [
        "feminine"
      ],
      "word": "kamane"
    },
    {
      "lang": "Латинский",
      "lang_code": "la",
      "tags": [
        "masculine"
      ],
      "word": "bombus"
    },
    {
      "lang": "Латышский",
      "lang_code": "lv",
      "tags": [
        "feminine"
      ],
      "word": "kamene"
    },
    {
      "lang": "Литовский",
      "lang_code": "lt",
      "word": "kamanė"
    },
    {
      "lang": "Люксембургский",
      "lang_code": "lb",
      "word": "Bommel"
    },
    {
      "lang": "Маратхи",
      "lang_code": "mr",
      "roman": "bhoṃra",
      "word": "भोंवर"
    },
    {
      "lang": "Маратхи",
      "lang_code": "mr",
      "roman": "bhuṃga",
      "word": "भृंग"
    },
    {
      "lang": "Маратхи",
      "lang_code": "mr",
      "roman": "bhramara",
      "word": "भ्रमर"
    },
    {
      "lang": "Марийский",
      "lang_code": "chm",
      "word": "ошымшӱлыш"
    },
    {
      "lang": "Мокшанский",
      "lang_code": "mdf",
      "word": "прамож"
    },
    {
      "lang": "Мэнский",
      "lang_code": "gv",
      "tags": [
        "masculine"
      ],
      "word": "shellan breck"
    },
    {
      "lang": "Мэнский",
      "lang_code": "gv",
      "roman": "gv",
      "tags": [
        "masculine"
      ],
      "word": "shellan meay"
    },
    {
      "lang": "Навахо",
      "lang_code": "nv",
      "word": "tsísʼnátsoh"
    },
    {
      "lang": "Науатль",
      "lang_code": "nah",
      "word": "xīcohtli"
    },
    {
      "lang": "Немецкий",
      "lang_code": "de",
      "tags": [
        "feminine"
      ],
      "word": "Hummel"
    },
    {
      "lang": "Непальский",
      "lang_code": "ne",
      "roman": "bhamro",
      "word": "भमरो"
    },
    {
      "lang": "Нидерландский",
      "lang_code": "nl",
      "word": "hommel"
    },
    {
      "lang": "Нижнелужицкий",
      "lang_code": "dsb",
      "word": "tśmjel"
    },
    {
      "lang": "Норвежский",
      "lang_code": "no",
      "word": "humle"
    },
    {
      "lang": "Окситанский",
      "lang_code": "oc",
      "word": "abelhard"
    },
    {
      "lang": "Осетинский",
      "lang_code": "os",
      "word": "дыдын"
    },
    {
      "lang": "Осетинский",
      "lang_code": "os",
      "word": "хъӕддаг мыдыбындз"
    },
    {
      "lang": "Панджаби",
      "lang_code": "pa",
      "roman": "bhaṅwar",
      "tags": [
        "masculine"
      ],
      "word": "ਭੰਵਰ"
    },
    {
      "lang": "Панджаби",
      "lang_code": "pa",
      "roman": "bhaṅwarā",
      "tags": [
        "masculine"
      ],
      "word": "ਭੰਵਰਾ"
    },
    {
      "lang": "Польский",
      "lang_code": "pl",
      "word": "trzmiel"
    },
    {
      "lang": "Португальский",
      "lang_code": "pt",
      "tags": [
        "masculine"
      ],
      "word": "zangão"
    },
    {
      "lang": "Португальский",
      "lang_code": "pt",
      "tags": [
        "feminine"
      ],
      "word": "mamangaba"
    },
    {
      "lang": "Пушту",
      "lang_code": "ps",
      "roman": "bawrā",
      "word": "بورا"
    },
    {
      "lang": "Румынский",
      "lang_code": "ro",
      "tags": [
        "masculine"
      ],
      "word": "bondar"
    },
    {
      "lang": "Санскрит",
      "lang_code": "sa",
      "roman": "bhramara",
      "tags": [
        "masculine"
      ],
      "word": "भ्रमर"
    },
    {
      "lang": "Сербский",
      "lang_code": "sr",
      "tags": [
        "Cyrillic",
        "masculine"
      ],
      "word": "бумбар"
    },
    {
      "lang": "Сербский",
      "lang_code": "sr",
      "tags": [
        "Latin",
        "masculine"
      ],
      "word": "bumbar"
    },
    {
      "lang": "Сицилийский",
      "lang_code": "scn",
      "tags": [
        "masculine"
      ],
      "word": "lapini"
    },
    {
      "lang": "Словацкий",
      "lang_code": "sk",
      "tags": [
        "masculine"
      ],
      "word": "čmeľ"
    },
    {
      "lang": "Словенский",
      "lang_code": "sl",
      "tags": [
        "masculine"
      ],
      "word": "čmrlj"
    },
    {
      "lang": "Таджикский",
      "lang_code": "tg",
      "word": "говзанбӯр"
    },
    {
      "lang": "Тайский",
      "lang_code": "th",
      "roman": "pêung mee kŏn dtua yài tĕe sòng sĭang hèung-hèung",
      "word": "ผึ้งมีขนตัวใหญ่ที่ส่งเสียงหึ่งๆ"
    },
    {
      "lang": "Телугу",
      "lang_code": "te",
      "word": "తుమ్మెద"
    },
    {
      "lang": "Турецкий",
      "lang_code": "tr",
      "word": "toprak yabanarısı"
    },
    {
      "lang": "Турецкий",
      "lang_code": "tr",
      "word": "bombus"
    },
    {
      "lang": "Удмуртский",
      "lang_code": "udm",
      "word": "майсы"
    },
    {
      "lang": "Украинский",
      "lang_code": "uk",
      "tags": [
        "masculine"
      ],
      "word": "джміль"
    },
    {
      "lang": "Украинский",
      "lang_code": "uk",
      "roman": "диал.",
      "tags": [
        "masculine"
      ],
      "word": "чміль"
    },
    {
      "lang": "Урду",
      "lang_code": "ur",
      "roman": "bhaṅvar",
      "tags": [
        "masculine"
      ],
      "word": "بھنور"
    },
    {
      "lang": "Урду",
      "lang_code": "ur",
      "roman": "bhaṅvrā",
      "tags": [
        "masculine"
      ],
      "word": "بھنورا"
    },
    {
      "lang": "Урду",
      "lang_code": "ur",
      "roman": "bhramar",
      "tags": [
        "masculine"
      ],
      "word": "بھرمر"
    },
    {
      "lang": "Финский",
      "lang_code": "fi",
      "word": "kimalainen"
    },
    {
      "lang": "Французский",
      "lang_code": "fr",
      "tags": [
        "masculine"
      ],
      "word": "bourdon"
    },
    {
      "lang": "Фризский",
      "lang_code": "fy",
      "word": "holder"
    },
    {
      "lang": "Хинди",
      "lang_code": "hi",
      "roman": "bhaṅvar",
      "tags": [
        "masculine"
      ],
      "word": "भँवर"
    },
    {
      "lang": "Хинди",
      "lang_code": "hi",
      "roman": "bhaṅvrā",
      "tags": [
        "masculine"
      ],
      "word": "भँवरा"
    },
    {
      "lang": "Хинди",
      "lang_code": "hi",
      "roman": "bhramar",
      "tags": [
        "masculine"
      ],
      "word": "भ्रमर"
    },
    {
      "lang": "Хорватский",
      "lang_code": "hr",
      "tags": [
        "masculine"
      ],
      "word": "bumbar"
    },
    {
      "lang": "Чеченский",
      "lang_code": "ce",
      "word": "бумбари"
    },
    {
      "lang": "Чешский",
      "lang_code": "cs",
      "tags": [
        "masculine"
      ],
      "word": "čmelák"
    },
    {
      "lang": "Шведский",
      "lang_code": "sv",
      "raw_tags": [
        "общ."
      ],
      "word": "humla"
    },
    {
      "lang": "Шотландский",
      "lang_code": "sco",
      "word": "bum-bee"
    },
    {
      "lang": "Эрзянский",
      "lang_code": "myv",
      "word": "промо"
    },
    {
      "lang": "Эсперанто",
      "lang_code": "eo",
      "raw_tags": [
        "искусственный язык"
      ],
      "word": "burdo"
    },
    {
      "lang": "Эстонский",
      "lang_code": "et",
      "word": "kimalane"
    },
    {
      "lang": "Юкатекский",
      "lang_code": "yua",
      "word": "báalam kaab"
    },
    {
      "lang": "Якутский",
      "lang_code": "sah",
      "word": "тойон ыҥырыа"
    },
    {
      "lang": "Японский",
      "lang_code": "ja",
      "word": "まるはなばち"
    },
    {
      "lang": "Японский",
      "lang_code": "ja",
      "word": "まるはなばち"
    },
    {
      "lang": "Японский",
      "lang_code": "ja",
      "roman": "maruhanabachi",
      "word": "マルハナバチ"
    }
  ],
  "word": "шмель"
}
{
  "anagrams": [
    {
      "word": "мшель"
    }
  ],
  "derived": [
    {
      "word": "шмель летать не должен"
    },
    {
      "word": "шмель летать не может"
    }
  ],
  "etymology_text": "Происходит от праслав. *čьmеl᾽ь; ср.: русск. диал. чмель, севск. (Преобр.), ще́мель, псковск. (Даль), укр. чмíль (род. п. чмеля́), джмiль (род. п. -я́), также чмола́ «шмель» (по аналогии слова бджола́), белор. чмель, витебск., словенск. čmȇlj, šmȇlj, чешск. čmel, štmel, стар. ščmel, словацк. čmеľ, польск. czmiel, strzmiel, в.-луж. čmjеłа, н.-луж. tśḿel. Праслав. *čьmеl᾽ь связано чередованием гласных с komarъ (см. комар). Родственно лит. kamãnė «вид шмеля», kamìnė «дикая пчела», латышск. kamine, др.-прусск. camus «шмель», др.-инд. саmаrás «Воs grunniens», др.-в.-нем. humbal «шмель», далее — лит. kimìnti «делать голос хриплым, глухим», kìmti, kìmstu «хрипнуть». Формы на щ- объясняются как результат сближения со словом щемить. Следует отклонить реконструкцию праформы *čьkmеlь, вопреки Агрелю. Финск. kimalainen «шмель, пчела», которое ранее охотно толковали как заимств. из праслав. (Н. Андерсон), связано с финск. kimara «мёд» и должно быть отделено от слова шмель. Использованы данные словаря М. Фасмера. См. Список литературы.",
  "forms": [
    {
      "form": "шмель",
      "tags": [
        "nominative",
        "singular"
      ]
    },
    {
      "form": "шмели́",
      "tags": [
        "nominative",
        "plural"
      ]
    },
    {
      "form": "шмеля́",
      "tags": [
        "genitive",
        "singular"
      ]
    },
    {
      "form": "шмеле́й",
      "tags": [
        "genitive",
        "plural"
      ]
    },
    {
      "form": "шмелю́",
      "tags": [
        "dative",
        "singular"
      ]
    },
    {
      "form": "шмеля́м",
      "tags": [
        "dative",
        "plural"
      ]
    },
    {
      "form": "шмеля́",
      "tags": [
        "accusative",
        "singular"
      ]
    },
    {
      "form": "шмеле́й",
      "tags": [
        "accusative",
        "plural"
      ]
    },
    {
      "form": "шмелём",
      "tags": [
        "instrumental",
        "singular"
      ]
    },
    {
      "form": "шмеля́ми",
      "tags": [
        "instrumental",
        "plural"
      ]
    },
    {
      "form": "шмеле́",
      "tags": [
        "prepositional",
        "singular"
      ]
    },
    {
      "form": "шмеля́х",
      "tags": [
        "prepositional",
        "plural"
      ]
    }
  ],
  "hypernyms": [
    {
      "sense_index": 1,
      "word": "насекомое"
    }
  ],
  "hyponyms": [
    {
      "sense_index": 1,
      "word": "шмель-плотник"
    }
  ],
  "lang": "Русский",
  "lang_code": "ru",
  "pos": "noun",
  "related": [
    {
      "raw_tags": [
        "Ближайшее родство",
        "уменьш.-ласк. формы"
      ],
      "word": "шмелёк"
    },
    {
      "raw_tags": [
        "Ближайшее родство",
        "уменьш.-ласк. формы"
      ],
      "word": "шмелёнок"
    },
    {
      "raw_tags": [
        "Ближайшее родство",
        "имена собственные"
      ],
      "word": "Шмелев"
    },
    {
      "raw_tags": [
        "Ближайшее родство",
        "прилагательные"
      ],
      "word": "шмелиный"
    }
  ],
  "senses": [
    {
      "examples": [
        {
          "author": "Сергей Аксаков",
          "date": "1858",
          "source": "НКРЯ",
          "text": "Около деревьев в цвету вились и жужжали целые рои пчёл, ос и шмелей.",
          "title": "Детские годы Багрова-внука, служащие продолжением семейной хроники"
        },
        {
          "author": "Николай Некрасов",
          "date": "1874",
          "source": "НКРЯ",
          "text": "Стоит в воде понуренное стадо, // Над ним шмелей неутомимый рой.",
          "title": "Уныние"
        },
        {
          "author": "В. К. Арсеньев",
          "date": "1917",
          "source": "НКРЯ",
          "text": "Всюду на цветах реяли пчёлы и осы, с шумом по воздуху носились мохнатые шмели с чёрным, оранжевым и белым брюшком.",
          "title": "По Уссурийскому краю"
        }
      ],
      "glosses": [
        "летающее перепончатокрылое насекомое рода пчелиных с толстым мохнатым тельцем (Bombus Latreille)"
      ],
      "raw_glosses": [
        "энтомол. летающее перепончатокрылое насекомое рода пчелиных с толстым мохнатым тельцем (Bombus Latreille)"
      ],
      "topics": [
        "entomology"
      ]
    }
  ],
  "sounds": [
    {
      "ipa": "ʂmʲelʲ",
      "tags": [
        "singular"
      ]
    },
    {
      "ipa": "ʂmʲɪˈlʲi",
      "tags": [
        "plural"
      ]
    }
  ],
  "tags": [
    "animate",
    "declension-2",
    "masculine"
  ],
  "translations": [
    {
      "lang": "Албанский",
      "lang_code": "sq",
      "tags": [
        "feminine"
      ],
      "word": "arëz"
    },
    {
      "lang": "Албанский",
      "lang_code": "sq",
      "tags": [
        "feminine"
      ],
      "word": "grerëz"
    },
    {
      "lang": "Английский",
      "lang_code": "en",
      "word": "bumblebee"
    },
    {
      "lang": "Английский",
      "lang_code": "en",
      "roman": "устар.",
      "word": "humblebee"
    },
    {
      "lang": "Английский",
      "lang_code": "en",
      "roman": "устар.",
      "word": "humble-bee"
    },
    {
      "lang": "Арабский",
      "lang_code": "ar",
      "roman": "ṭannāna",
      "tags": [
        "feminine"
      ],
      "word": "طَنّانَة"
    },
    {
      "lang": "Арабский",
      "lang_code": "ar",
      "roman": "náḥla",
      "tags": [
        "feminine"
      ],
      "word": "نحلة"
    },
    {
      "lang": "Арагонский",
      "lang_code": "an",
      "word": "bombus"
    },
    {
      "lang": "Армянский",
      "lang_code": "hy",
      "word": "կրետ"
    },
    {
      "lang": "Армянский",
      "lang_code": "hy",
      "roman": "išameġu",
      "word": "իշամեղու"
    },
    {
      "lang": "Африкаанс",
      "lang_code": "af",
      "word": "aardhommel"
    },
    {
      "lang": "Баскский",
      "lang_code": "eu",
      "word": "erlastar"
    },
    {
      "lang": "Башкирский",
      "lang_code": "ba",
      "word": "иңкеш"
    },
    {
      "lang": "Белорусский",
      "lang_code": "be",
      "tags": [
        "masculine"
      ],
      "word": "чмель"
    },
    {
      "lang": "Болгарский",
      "lang_code": "bg",
      "tags": [
        "feminine"
      ],
      "word": "земна пчела"
    },
    {
      "lang": "Боснийский",
      "lang_code": "bs",
      "tags": [
        "masculine"
      ],
      "word": "bumbar"
    },
    {
      "lang": "Венгерский",
      "lang_code": "hu",
      "word": "poszméh"
    },
    {
      "lang": "Венгерский",
      "lang_code": "hu",
      "word": "dongó"
    },
    {
      "lang": "Верхнелужицкий",
      "lang_code": "hsb",
      "tags": [
        "feminine"
      ],
      "word": "čmjeła"
    },
    {
      "lang": "Вьетнамский",
      "lang_code": "vi",
      "word": "ong nghệ"
    },
    {
      "lang": "Грузинский",
      "lang_code": "ka",
      "roman": "bazi",
      "word": "ბაზი"
    },
    {
      "lang": "Гэльский",
      "lang_code": "gd",
      "tags": [
        "masculine"
      ],
      "word": "seillean mòr"
    },
    {
      "lang": "Датский",
      "lang_code": "da",
      "word": "humlebi"
    },
    {
      "lang": "Иврит",
      "lang_code": "he",
      "roman": "dvora",
      "tags": [
        "feminine"
      ],
      "word": "דבורה"
    },
    {
      "lang": "Идиш",
      "lang_code": "yi",
      "roman": "žumže",
      "tags": [
        "feminine"
      ],
      "word": "זשומזשע"
    },
    {
      "lang": "Идо",
      "lang_code": "io",
      "raw_tags": [
        "искусственный язык"
      ],
      "word": "burdono"
    },
    {
      "lang": "Ингушский",
      "lang_code": "inh",
      "word": "бурилг моза"
    },
    {
      "lang": "Интерлингва",
      "lang_code": "ia",
      "raw_tags": [
        "искусственный язык"
      ],
      "word": "bombo"
    },
    {
      "lang": "Ирландский",
      "lang_code": "ga",
      "word": "bumbóg"
    },
    {
      "lang": "Исландский",
      "lang_code": "is",
      "word": "hunangsfluga"
    },
    {
      "lang": "Испанский",
      "lang_code": "es",
      "tags": [
        "masculine"
      ],
      "word": "abejorro"
    },
    {
      "lang": "Испанский",
      "lang_code": "es",
      "tags": [
        "masculine"
      ],
      "word": "abejarrón"
    },
    {
      "lang": "Итальянский",
      "lang_code": "it",
      "tags": [
        "masculine"
      ],
      "word": "bombo"
    },
    {
      "lang": "Казахский",
      "lang_code": "kk",
      "word": "түкті ара"
    },
    {
      "lang": "Карачаево-балкарский",
      "lang_code": "krc",
      "word": "дидин"
    },
    {
      "lang": "Каталанский",
      "lang_code": "ca",
      "word": "borinot"
    },
    {
      "lang": "Каталанский",
      "lang_code": "ca",
      "word": "abellot"
    },
    {
      "lang": "Кирунди",
      "lang_code": "run",
      "word": "ivubi"
    },
    {
      "lang": "Китайский",
      "lang_code": "zh",
      "roman": "dàhuángfēng",
      "tags": [
        "traditional"
      ],
      "word": "大黄蜂"
    },
    {
      "lang": "Китайский",
      "lang_code": "zh",
      "roman": "dàhuángfēng",
      "tags": [
        "simplified"
      ],
      "word": "大黃蜂"
    },
    {
      "lang": "Корейский",
      "lang_code": "ko",
      "roman": "dwengbeol",
      "word": "뒝벌"
    },
    {
      "lang": "Корсиканский",
      "lang_code": "co",
      "word": "bufonu"
    },
    {
      "lang": "Курдский",
      "lang_code": "ku",
      "word": "bivbivink"
    },
    {
      "lang": "Латгальский",
      "lang_code": "ltg",
      "tags": [
        "feminine"
      ],
      "word": "kamane"
    },
    {
      "lang": "Латинский",
      "lang_code": "la",
      "tags": [
        "masculine"
      ],
      "word": "bombus"
    },
    {
      "lang": "Латышский",
      "lang_code": "lv",
      "tags": [
        "feminine"
      ],
      "word": "kamene"
    },
    {
      "lang": "Литовский",
      "lang_code": "lt",
      "word": "kamanė"
    },
    {
      "lang": "Люксембургский",
      "lang_code": "lb",
      "word": "Bommel"
    },
    {
      "lang": "Маратхи",
      "lang_code": "mr",
      "roman": "bhoṃra",
      "word": "भोंवर"
    },
    {
      "lang": "Маратхи",
      "lang_code": "mr",
      "roman": "bhuṃga",
      "word": "भृंग"
    },
    {
      "lang": "Маратхи",
      "lang_code": "mr",
      "roman": "bhramara",
      "word": "भ्रमर"
    },
    {
      "lang": "Марийский",
      "lang_code": "chm",
      "word": "ошымшӱлыш"
    },
    {
      "lang": "Мокшанский",
      "lang_code": "mdf",
      "word": "прамож"
    },
    {
      "lang": "Мэнский",
      "lang_code": "gv",
      "tags": [
        "masculine"
      ],
      "word": "shellan breck"
    },
    {
      "lang": "Мэнский",
      "lang_code": "gv",
      "roman": "gv",
      "tags": [
        "masculine"
      ],
      "word": "shellan meay"
    },
    {
      "lang": "Навахо",
      "lang_code": "nv",
      "word": "tsísʼnátsoh"
    },
    {
      "lang": "Науатль",
      "lang_code": "nah",
      "word": "xīcohtli"
    },
    {
      "lang": "Немецкий",
      "lang_code": "de",
      "tags": [
        "feminine"
      ],
      "word": "Hummel"
    },
    {
      "lang": "Непальский",
      "lang_code": "ne",
      "roman": "bhamro",
      "word": "भमरो"
    },
    {
      "lang": "Нидерландский",
      "lang_code": "nl",
      "word": "hommel"
    },
    {
      "lang": "Нижнелужицкий",
      "lang_code": "dsb",
      "word": "tśmjel"
    },
    {
      "lang": "Норвежский",
      "lang_code": "no",
      "word": "humle"
    },
    {
      "lang": "Окситанский",
      "lang_code": "oc",
      "word": "abelhard"
    },
    {
      "lang": "Осетинский",
      "lang_code": "os",
      "word": "дыдын"
    },
    {
      "lang": "Осетинский",
      "lang_code": "os",
      "word": "хъӕддаг мыдыбындз"
    },
    {
      "lang": "Панджаби",
      "lang_code": "pa",
      "roman": "bhaṅwar",
      "tags": [
        "masculine"
      ],
      "word": "ਭੰਵਰ"
    },
    {
      "lang": "Панджаби",
      "lang_code": "pa",
      "roman": "bhaṅwarā",
      "tags": [
        "masculine"
      ],
      "word": "ਭੰਵਰਾ"
    },
    {
      "lang": "Польский",
      "lang_code": "pl",
      "word": "trzmiel"
    },
    {
      "lang": "Португальский",
      "lang_code": "pt",
      "tags": [
        "masculine"
      ],
      "word": "zangão"
    },
    {
      "lang": "Португальский",
      "lang_code": "pt",
      "tags": [
        "feminine"
      ],
      "word": "mamangaba"
    },
    {
      "lang": "Пушту",
      "lang_code": "ps",
      "roman": "bawrā",
      "word": "بورا"
    },
    {
      "lang": "Румынский",
      "lang_code": "ro",
      "tags": [
        "masculine"
      ],
      "word": "bondar"
    },
    {
      "lang": "Санскрит",
      "lang_code": "sa",
      "roman": "bhramara",
      "tags": [
        "masculine"
      ],
      "word": "भ्रमर"
    },
    {
      "lang": "Сербский",
      "lang_code": "sr",
      "tags": [
        "Cyrillic",
        "masculine"
      ],
      "word": "бумбар"
    },
    {
      "lang": "Сербский",
      "lang_code": "sr",
      "tags": [
        "Latin",
        "masculine"
      ],
      "word": "bumbar"
    },
    {
      "lang": "Сицилийский",
      "lang_code": "scn",
      "tags": [
        "masculine"
      ],
      "word": "lapini"
    },
    {
      "lang": "Словацкий",
      "lang_code": "sk",
      "tags": [
        "masculine"
      ],
      "word": "čmeľ"
    },
    {
      "lang": "Словенский",
      "lang_code": "sl",
      "tags": [
        "masculine"
      ],
      "word": "čmrlj"
    },
    {
      "lang": "Таджикский",
      "lang_code": "tg",
      "word": "говзанбӯр"
    },
    {
      "lang": "Тайский",
      "lang_code": "th",
      "roman": "pêung mee kŏn dtua yài tĕe sòng sĭang hèung-hèung",
      "word": "ผึ้งมีขนตัวใหญ่ที่ส่งเสียงหึ่งๆ"
    },
    {
      "lang": "Телугу",
      "lang_code": "te",
      "word": "తుమ్మెద"
    },
    {
      "lang": "Турецкий",
      "lang_code": "tr",
      "word": "toprak yabanarısı"
    },
    {
      "lang": "Турецкий",
      "lang_code": "tr",
      "word": "bombus"
    },
    {
      "lang": "Удмуртский",
      "lang_code": "udm",
      "word": "майсы"
    },
    {
      "lang": "Украинский",
      "lang_code": "uk",
      "tags": [
        "masculine"
      ],
      "word": "джміль"
    },
    {
      "lang": "Украинский",
      "lang_code": "uk",
      "roman": "диал.",
      "tags": [
        "masculine"
      ],
      "word": "чміль"
    },
    {
      "lang": "Урду",
      "lang_code": "ur",
      "roman": "bhaṅvar",
      "tags": [
        "masculine"
      ],
      "word": "بھنور"
    },
    {
      "lang": "Урду",
      "lang_code": "ur",
      "roman": "bhaṅvrā",
      "tags": [
        "masculine"
      ],
      "word": "بھنورا"
    },
    {
      "lang": "Урду",
      "lang_code": "ur",
      "roman": "bhramar",
      "tags": [
        "masculine"
      ],
      "word": "بھرمر"
    },
    {
      "lang": "Финский",
      "lang_code": "fi",
      "word": "kimalainen"
    },
    {
      "lang": "Французский",
      "lang_code": "fr",
      "tags": [
        "masculine"
      ],
      "word": "bourdon"
    },
    {
      "lang": "Фризский",
      "lang_code": "fy",
      "word": "holder"
    },
    {
      "lang": "Хинди",
      "lang_code": "hi",
      "roman": "bhaṅvar",
      "tags": [
        "masculine"
      ],
      "word": "भँवर"
    },
    {
      "lang": "Хинди",
      "lang_code": "hi",
      "roman": "bhaṅvrā",
      "tags": [
        "masculine"
      ],
      "word": "भँवरा"
    },
    {
      "lang": "Хинди",
      "lang_code": "hi",
      "roman": "bhramar",
      "tags": [
        "masculine"
      ],
      "word": "भ्रमर"
    },
    {
      "lang": "Хорватский",
      "lang_code": "hr",
      "tags": [
        "masculine"
      ],
      "word": "bumbar"
    },
    {
      "lang": "Чеченский",
      "lang_code": "ce",
      "word": "бумбари"
    },
    {
      "lang": "Чешский",
      "lang_code": "cs",
      "tags": [
        "masculine"
      ],
      "word": "čmelák"
    },
    {
      "lang": "Шведский",
      "lang_code": "sv",
      "raw_tags": [
        "общ."
      ],
      "word": "humla"
    },
    {
      "lang": "Шотландский",
      "lang_code": "sco",
      "word": "bum-bee"
    },
    {
      "lang": "Эрзянский",
      "lang_code": "myv",
      "word": "промо"
    },
    {
      "lang": "Эсперанто",
      "lang_code": "eo",
      "raw_tags": [
        "искусственный язык"
      ],
      "word": "burdo"
    },
    {
      "lang": "Эстонский",
      "lang_code": "et",
      "word": "kimalane"
    },
    {
      "lang": "Юкатекский",
      "lang_code": "yua",
      "word": "báalam kaab"
    },
    {
      "lang": "Якутский",
      "lang_code": "sah",
      "word": "тойон ыҥырыа"
    },
    {
      "lang": "Японский",
      "lang_code": "ja",
      "word": "まるはなばち"
    },
    {
      "lang": "Японский",
      "lang_code": "ja",
      "word": "まるはなばち"
    },
    {
      "lang": "Японский",
      "lang_code": "ja",
      "roman": "maruhanabachi",
      "word": "マルハナバチ"
    }
  ],
  "word": "шмель"
}

This page is a part of the kaikki.org machine-readable All languages combined dictionary. This dictionary is based on structured data extracted on 2024-07-09 from the ruwiktionary dump dated 2024-07-01 using wiktextract (ad53249 and b4eb25b). The data shown on this site has been post-processed and various details (e.g., extra categories) removed, some information disambiguated, and additional data merged from other sources. See the raw data download page for the unprocessed wiktextract data.

If you use this data in academic research, please cite Tatu Ylonen: Wiktextract: Wiktionary as Machine-Readable Structured Data, Proceedings of the 13th Conference on Language Resources and Evaluation (LREC), pp. 1317-1325, Marseille, 20-25 June 2022. Linking to the relevant page(s) under https://kaikki.org would also be greatly appreciated.