See abacus on Wiktionary
{ "categories": [ { "kind": "other", "name": "Anagramm sortiert (Dänisch)", "parents": [], "source": "w" }, { "kind": "other", "name": "Dänisch", "parents": [], "source": "w" }, { "kind": "other", "name": "Rückläufige Wörterliste (Dänisch)", "parents": [], "source": "w" }, { "kind": "other", "name": "Substantiv (Dänisch)", "parents": [], "source": "w" }, { "kind": "other", "name": "Siehe auch", "orig": "siehe auch", "parents": [], "source": "w" } ], "forms": [ { "form": "Unbestimmt", "raw_tags": [ "" ] }, { "form": "en abacus", "tags": [ "singular" ] }, { "form": "en abacus", "tags": [ "singular" ] }, { "form": "abacusser", "tags": [ "plural" ] }, { "form": "abacuser", "tags": [ "plural" ] }, { "form": "Bestimmt", "raw_tags": [ "" ] }, { "form": "abacussen", "tags": [ "singular" ] }, { "form": "abacusen", "tags": [ "singular" ] }, { "form": "abacusserne", "tags": [ "plural" ] }, { "form": "abacuserne", "tags": [ "plural" ] } ], "hypernyms": [ { "sense_index": "1", "word": "regnemaskine" }, { "sense_index": "2", "word": "plade" } ], "hyphenation": "aba·cus", "lang": "Dänisch", "lang_code": "da", "pos": "noun", "pos_title": "Substantiv", "senses": [ { "glosses": [ "aus der Antike stammende Rechenmaschine; Abakus" ], "id": "de-abacus-da-noun-Vek3EFvQ", "sense_index": "1", "topics": [ "mathematics" ] }, { "glosses": [ "Deckplatte auf Säulen; Abakus" ], "id": "de-abacus-da-noun-55VkH~vo", "raw_tags": [ "Architektur" ], "sense_index": "2" } ], "tags": [ "common-gender" ], "translations": [ { "lang": "Deutsch", "lang_code": "de", "sense": "Mathematik: aus der Antike stammende Rechenmaschine; Abakus", "sense_index": "1", "tags": [ "masculine" ], "word": "Abakus" }, { "lang": "Deutsch", "lang_code": "de", "sense": "Architektur: Deckplatte auf Säulen; Abakus", "sense_index": "2", "tags": [ "masculine" ], "word": "Abakus" } ], "word": "abacus" } { "categories": [ { "kind": "other", "name": "Anagramm sortiert (Englisch)", "parents": [], "source": "w" }, { "kind": "other", "name": "Englisch", "parents": [], "source": "w" }, { "kind": "other", "name": "Roter Audiolink", "parents": [], "source": "w" }, { "kind": "other", "name": "Rückläufige Wörterliste (Englisch)", "parents": [], "source": "w" }, { "kind": "other", "name": "Substantiv (Englisch)", "parents": [], "source": "w" }, { "kind": "other", "name": "Substantiv zwei Pluralformen (Englisch)", "parents": [], "source": "w" }, { "kind": "other", "name": "Wiktionary:Audio-Datei", "parents": [], "source": "w" }, { "kind": "other", "name": "Wiktionary:Illustration", "parents": [], "source": "w" }, { "kind": "other", "name": "Siehe auch", "orig": "siehe auch", "parents": [], "source": "w" }, { "kind": "other", "name": "Übersetzungen (Altgriechisch)", "parents": [], "source": "w" }, { "kind": "other", "name": "Übersetzungen (Latein)", "parents": [], "source": "w" } ], "derived": [ { "word": "abacist" } ], "etymology_text": "belegt seit Ende des 14. Jahrhunderts in der Bedeutung »Tisch mit Sand zum Zeichnen und Rechnen«, in der Bedeutung [1] »Rahmen zum Rechnen« seit dem 17. Jahrhundert; stammt von lateinisch abacus ^(→ la), dies entlehnt von altgriechisch ἄβαξ (abax^☆) ^(→ grc) „Brett“", "forms": [ { "form": "the abacus", "tags": [ "singular" ] }, { "form": "the abacuses", "tags": [ "plural" ] }, { "form": "the abaci", "tags": [ "plural" ] } ], "hyphenation": "a·ba·cus", "lang": "Englisch", "lang_code": "en", "pos": "noun", "pos_title": "Substantiv", "senses": [ { "examples": [ { "text": "Abaci were used many hundert years ago.", "translation": "Der Abakus wurde vor vielen hundert Jahren benutzt." } ], "glosses": [ "ein aus der Antike stammendes Rechenbrett mit Kugeln" ], "id": "de-abacus-en-noun-cCxzyngr", "sense_index": "1" }, { "glosses": [ "ein mit Sand bestreuter Tisch, der früher für das Zeichnen und das Rechnen verwendet wurde" ], "id": "de-abacus-en-noun-i1faShus", "sense_index": "2" }, { "glosses": [ "Deckplatte der Dorischen Säule" ], "id": "de-abacus-en-noun-3CeN2n2a", "sense_index": "3" } ], "sounds": [ { "ipa": "ˈæbəkəs" }, { "audio": "En-us-abacus.ogg", "mp3_url": "https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/transcoded/b/ba/En-us-abacus.ogg/En-us-abacus.ogg.mp3", "ogg_url": "https://commons.wikimedia.org/wiki/Special:FilePath/En-us-abacus.ogg", "raw_tags": [ "US-amerikanisch" ] } ], "translations": [ { "lang": "Deutsch", "lang_code": "de", "sense": "ein aus der Antike stammendes Rechenbrett mit Kugeln", "sense_index": "1", "tags": [ "masculine" ], "word": "Abakus" }, { "lang": "Deutsch", "lang_code": "de", "sense": "ein aus der Antike stammendes Rechenbrett mit Kugeln", "sense_index": "1", "tags": [ "neuter" ], "word": "Rechenbrett" }, { "lang": "Deutsch", "lang_code": "de", "sense": "ein aus der Antike stammendes Rechenbrett mit Kugeln", "sense_index": "1", "tags": [ "feminine" ], "word": "Rechentafel" }, { "lang": "Tamil", "lang_code": "ta", "sense": "ein aus der Antike stammendes Rechenbrett mit Kugeln", "sense_index": "1", "word": "மணிச்சட்டம்" }, { "lang": "Türkisch", "lang_code": "tr", "sense": "ein aus der Antike stammendes Rechenbrett mit Kugeln", "sense_index": "1", "word": "abaküs" }, { "lang": "Deutsch", "lang_code": "de", "sense": "Deckplatte der Dorischen Säule", "sense_index": "3", "tags": [ "feminine" ], "word": "Säulendeckplatte" } ], "word": "abacus" } { "categories": [ { "kind": "other", "name": "Anagramm sortiert (Latein)", "parents": [], "source": "w" }, { "kind": "other", "name": "Latein", "parents": [], "source": "w" }, { "kind": "other", "name": "Rückläufige Wörterliste (Latein)", "parents": [], "source": "w" }, { "kind": "other", "name": "Substantiv (Latein)", "parents": [], "source": "w" }, { "kind": "other", "name": "Substantiv 2. Deklination (Latein)", "parents": [], "source": "w" }, { "kind": "other", "name": "Siehe auch", "orig": "siehe auch", "parents": [], "source": "w" }, { "kind": "other", "name": "Übersetzungen (Altgriechisch)", "parents": [], "source": "w" } ], "derived": [ { "sense_index": "1", "word": "abacinus" }, { "sense_index": "1", "word": "abaculus" } ], "etymology_text": "seit Cato bezeugte Entlehnung aus dem altgriechischen ἄβαξ (abax^☆) ^(→ grc), die auf dem Genitiv Singular ἄβακος (abakos) basiert", "forms": [ { "form": "abax", "tags": [ "variant" ] }, { "form": "abacus", "tags": [ "nominative", "singular" ] }, { "form": "abacī", "tags": [ "nominative", "plural" ] }, { "form": "abacī", "tags": [ "genitive", "singular" ] }, { "form": "abacōrum", "tags": [ "genitive", "plural" ] }, { "form": "abacō", "tags": [ "dative", "singular" ] }, { "form": "abacīs", "tags": [ "dative", "plural" ] }, { "form": "abacum", "tags": [ "accusative", "singular" ] }, { "form": "abacōs", "tags": [ "accusative", "plural" ] }, { "form": "abace", "raw_tags": [ "Vokativ" ], "tags": [ "singular" ] }, { "form": "abacī", "raw_tags": [ "Vokativ" ], "tags": [ "plural" ] }, { "form": "abacō", "tags": [ "ablative", "singular" ] }, { "form": "abacīs", "tags": [ "ablative", "plural" ] } ], "hyphenation": "a·ba·cus", "lang": "Latein", "lang_code": "la", "pos": "noun", "pos_title": "Substantiv", "senses": [ { "examples": [ { "ref": "Marcus Porcius Cato; Antonius Mazzarino (Herausgeber): De agri cultura. Ad fidem Florentini codicis deperditi. 2. Auflage. BSB B. G. Teubner Verlagsgesellschaft, Leipzig 1982 (Bibliotheca scriptorum Graecorum et Romanorum Teubneriana) , Seite 20–22.", "text": "„Quo modo oletum agri iugera CCXL instruere oporteat. […] molas asinarias unas et trusatilis unas, hispaniensis unas, molilia III, abacum I, orbes aheneos II, mensas II, scamna magna III, scamnum in cubiculo I, scabilla III, sellas IIII, solia duo, lectum“ (Cato, agr. 10, 1–4)" }, { "ref": "Marcus Porcius Cato; Antonius Mazzarino (Herausgeber): De agri cultura. Ad fidem Florentini codicis deperditi. 2. Auflage. BSB B. G. Teubner Verlagsgesellschaft, Leipzig 1982 (Bibliotheca scriptorum Graecorum et Romanorum Teubneriana) , Seite 22–23.", "text": "„Quo modo viniae iug[era] C instituere oporteat. […] urceos aquarios II, nassiternam I, pelvim I, matellionem I, trulleum I, situlum aquarium I, scutriscum, trullam, candelabrum, matellam, lectos IIII, scamnum I, mensas II, abacum I, arcam vestiariam I, armarium promptarium I, scamna longa VI, rotam aquariam I, modium praeferratum I, semodium I, labrum eluacrum I, solium, labrum lupinarium I, serias X;“ (Cato, agr. 11, 1–3)" }, { "ref": "Decimus Iunius Iuvenalis; Jacob Willis (Herausgeber): Saturae sedecim. 1. Auflage. B. G. Teubner Verlagsgesellschaft, Stuttgart/Leipzig 1997, ISBN 3-8154-1471-7 (Bibliotheca scriptorum Graecorum et Romanorum Teubneriana) , Sseite 31.", "text": "„lectus erat Codro Procula minor, urceoli sex / ornamentum abaci,“ (Iuv. 3,203–204)" } ], "glosses": [ "Tafel, Tischplatte" ], "id": "de-abacus-la-noun-IFt~PwCE", "sense_index": "1" }, { "examples": [ { "ref": "Aulus Persius Flaccus; Walter Kißel (Herausgeber): Saturarum liber. 1. Auflage. de Gruyter, Berlin/New York 2007, ISBN 978-3-11-029486-9 (Bibliotheca scriptorum Graecorum et Romanorum Teubneriana) , Seite 9.", "text": "„nec qui abaco numeros et secto in pulvere metas / scit risisse vafer,“ (Pers. 1, 131–132)" }, { "ref": "Apuleius Platonicus Madaurensis; Rudolf Helm (Herausgeber): Pro se de magia liber (Apologia). erweiterte, stereotype 2. Auflage. Volumen II, Fasc. 1, B. G. Teubner, Leipzig 1959 (Bibliotheca scriptorum Graecorum et Romanorum Teubneriana) , Seite 19.", "text": "„quem tu librum, Aemiliane, si nosses ac non modo campo et glebis, verum etiam abaco et pulvisculo te dedisses, mihi istud crede, […].“ (Apul. apol. 16)" } ], "glosses": [ "Abakus, Rechenbrett, Rechentisch" ], "id": "de-abacus-la-noun-cRvLvWdQ", "sense_index": "2", "topics": [ "mathematics" ] }, { "examples": [ { "ref": "Marcus Terentius Varro; Georg Goetz, Fritz Schöll (Herausgeber): De lingua Latina. Quae supersunt. Accedunt grammaticorum Varronis librorum fragmenta. 1. Auflage. B. G. Teubner, Leipzig 1910 (Bibliotheca scriptorum Graecorum et Romanorum Teubneriana, Internet Archive) , Seite 156.", "text": "„itaque sicut abacum argento ornari, ut alia disparia, sic orationem.“ (Var. LL 9, 46)" }, { "ref": "Marcus Tullius Cicero: Orationes Verrinae: Divinatio in Q. Caecilium. In C. Verrem. In: William Peterson (Herausgeber): Orationes. korr. 2. Auflage. Tomus III, Clarendon Press, Oxford 1916 (Scriptorum Classicorum Bibliotheca Oxoniensis; ohne Seitenangabe) .", "text": "„Ab hoc abaci vasa omnia, ut exposita fuerunt, abstulit.“ (Cic. Verr. 4, 35)" }, { "ref": "Marcus Tullius Cicero: Orationes Verrinae: Divinatio in Q. Caecilium. In C. Verrem. In: William Peterson (Herausgeber): Orationes. korr. 2. Auflage. Tomus III, Clarendon Press, Oxford 1916 (Scriptorum Classicorum Bibliotheca Oxoniensis; ohne Seitenangabe) .", "text": "„Iste cum aliquot abacorum faceret vasa aurea, non laboravit quid non modo in Sicilia verum etiam Romae in iudicio audiret: ille in auri semuncia totam Hispaniam scire voluit unde praetori anulus fieret.“ (Cic. Verr. 4, 57)" }, { "ref": "Marcus Tullius Cicero: Tusculanae disputationes. In: Max Pohlenz (Herausgeber): Scripta quae manserunt omnia. stereotype 1. Auflage. Fasc. 44, De Gruyter, Berlin/New York 2008, ISBN 978-3-598-71220-3 (Bibliotheca scriptorum Graecorum et Romanorum Teubneriana, Erstauflage 1918) , Seite 431.", "text": "„cum se ille cupere dixisset, conlocari iussit hominem in aureo lecto strato pulcherrimo textili stragulo, magnificis operibus picto, abacosque compluris ornavit argento auroque caelato.“ (Cic. Tusc. 5, 61)" }, { "ref": "Titus Livius; John Briscoe (Herausgeber): Ab urbe condita. 1. Auflage. Tomus II: Libri XXXVI–XL, B. G. Teubner, Stuttgart 1991, ISBN 3-519-01493-9 (Bibliotheca scriptorum Graecorum et Romanorum Teubneriana) , Seite 615.", "text": "„ii primum lectos aeratos, vestem stragulam pretiosam, plagulas et alia textilia, et quae tum magnificae supellectilis habebantur, monopodia et abacos Romam aduexerunt.“ (Liv. 39,6,7)" }, { "ref": "Gaius Plinius Secundus: Naturalis Historia. Post Ludovici Iani obitum recognovit et scripturae discrepantia adiecta edidit Karl Mayhoff. stereotype 1. Auflage. Volumen V. Libri XXXI–XXXVII, K. G. Saur, München/Leipzig 2002, ISBN 3-598-71654-0 (Bibliotheca scriptorum Graecorum et Romanorum Teubneriana, Erstauflage 1897) , Seite 167.", "text": "„nam triclinia aerata abacosque et monopodia Cn. Manlium Asia devicta primum invexisse triumpho suo, quem duxit anno urbis DLXVII, L. Piso auctor est,“ (Plin. nat. 34, 14)" } ], "glosses": [ "Schenktisch, Kredenztisch, Prunktisch" ], "id": "de-abacus-la-noun-zfWa8gQo", "raw_tags": [ "Möbel" ], "sense_index": "3" }, { "examples": [ { "ref": "Gaius Suetonius Tranquillus; Maximilian Ihm (Herausgeber): Opera. stereotyper Nachdruck der 1. Auflage. Volumen I: De vita Caesarum libri VIII, K. G. Saur, München/Leipzig 2003, ISBN 3-598-71827-6 (Bibliotheca scriptorum Graecorum et Romanorum Teubneriana, Erstauflage 1933) , Seite 234.", "text": "„sed cum inter initia imperii eburneis quadrigis cotidie in abaco luderet, ad omnis etiam minimos circenses e secessu commeabat, primo clam, deinde propalam, ut nemini dubium esset eo die utique affuturum.“ (Suet. Nero 22)" } ], "glosses": [ "Brett, Spielbrett, Spieltisch" ], "id": "de-abacus-la-noun-JbzG3RD~", "raw_tags": [ "Spiel" ], "sense_index": "4" }, { "examples": [ { "ref": "Vitruvius; Fritz Krohn (Herausgeber): De architectura. Libri decem. 1. Auflage. B. G. Teubner, Leipzig 1912 (Bibliotheca scriptorum Graecorum et Romanorum Teubneriana, Internet Archive) , Seite 97.", "text": "„eius autem capituli symmetria sic est facienda, uti, quanta fuerit crassitudo imae columnae, tanta sit altitudo capituli cum abaco.''abaci latitudo ita habeat rationem, ut quanta fuerit altitudo, tanta duo sint diagonia ab angulo ad angulum spatia; enim ita iustas habebunt frontes quoquoversus latitudines. frontes sinuentur introrsus ab extremis angulis abaci suae frontis latitudinis nona. […] abaci crassitudo septima capituli altitudinis.“ (Vitr. 4, 1, 11)" } ], "glosses": [ "Abakus, Deckplatte" ], "id": "de-abacus-la-noun-Cn-WAGJ-", "raw_tags": [ "Architektur: bei Säulen" ], "sense_index": "5" }, { "examples": [ { "ref": "Vitruvius; Fritz Krohn (Herausgeber): De architectura. Libri decem. 1. Auflage. B. G. Teubner, Leipzig 1912 (Bibliotheca scriptorum Graecorum et Romanorum Teubneriana, Internet Archive) , Seite 156.", "text": "„itaque veteribus parietibus nonnulli crustas excidentes pro abacis utuntur, ipsaque tectoria abacorum et speculorum divisionibus circa se prominentes habent expressiones.“ (Vitr. 7, 3, 10)" }, { "ref": "Vitruvius; Fritz Krohn (Herausgeber): De architectura. Libri decem. 1. Auflage. B. G. Teubner, Leipzig 1912 (Bibliotheca scriptorum Graecorum et Romanorum Teubneriana, Internet Archive) , Seite 158.", "text": "„tricliniis hibernis non est utilis compositione nec megalographia nec camerarum coronario opere subtilis ornatus, quod ea et ab ignis fumo et ab luminum crebris fuliginibus corrumpuntur. in his vero supra podia abaci ex atramento sunt subigendi et poliendi cuneis silaceis seu miniaceis interpositis, explicandae camerae pure politae.“ (Vitr. 7, 4, 4)" }, { "ref": "Gaius Plinius Secundus: Naturalis Historia. Post Ludovici Iani obitum recognovit et scripturae discrepantia adiecta edidit Karl Mayhoff. stereotype 1. Auflage. Volumen V. Libri XXXI–XXXVII, K. G. Saur, München/Leipzig 2002, ISBN 3-598-71654-0 (Bibliotheca scriptorum Graecorum et Romanorum Teubneriana, Erstauflage 1897) , Seite 160.", "text": "„hoc autem et Attico ad lumina utuntur, ad abacos non nisi marmoroso, quoniam marmor in eo resistit amaritudini calcis.“ (Plin. nat. 33, 159)" }, { "ref": "Gaius Plinius Secundus: Naturalis Historia. Post Ludovici Iani obitum recognovit et scripturae discrepantia adiecta edidit Karl Mayhoff. stereotype 1. Auflage. Volumen V. Libri XXXI–XXXVII, K. G. Saur, München/Leipzig 2002, ISBN 3-598-71654-0 (Bibliotheca scriptorum Graecorum et Romanorum Teubneriana, Erstauflage 1897) , Seite 228–229.", "text": "„non placent iam abaci nec spatia montes in cubiculo dilatantia: coepimus et lapide pingere.“ (Plin. nat. 35, 3)" }, { "ref": "Gaius Plinius Secundus: Naturalis Historia. Post Ludovici Iani obitum recognovit et scripturae discrepantia adiecta edidit Karl Mayhoff. stereotype 1. Auflage. Volumen V. Libri XXXI–XXXVII, K. G. Saur, München/Leipzig 2002, ISBN 3-598-71654-0 (Bibliotheca scriptorum Graecorum et Romanorum Teubneriana, Erstauflage 1897) , Seite 240.", "text": "„species Sinopidis tres: rubra et minus rubens atque inter has media. pretium optimae II, usus ad penicillum aut si lignum colorare libeat; eius, quae ex Africa venit, octoni asses - cicerculum appellant - ; magis ceteris rubet, utilior abacis. idem pretium et eius, quae pressior vocatur, et est maxime fusca. usus ad bases abacorum,“ (Plin. nat. 35, 31–32)" } ], "glosses": [ "Getäfel" ], "id": "de-abacus-la-noun-lB7lmJVA", "raw_tags": [ "Architektur" ], "sense_index": "6" } ], "tags": [ "masculine" ], "translations": [ { "lang": "Deutsch", "lang_code": "de", "sense": "Tafel, Tischplatte", "sense_index": "1", "tags": [ "feminine" ], "word": "Tafel" }, { "lang": "Deutsch", "lang_code": "de", "sense": "Tafel, Tischplatte", "sense_index": "1", "tags": [ "feminine" ], "word": "Tischplatte" }, { "lang": "Deutsch", "lang_code": "de", "sense": "Mathematik: Abakus, Rechenbrett, Rechentisch", "sense_index": "2", "tags": [ "masculine" ], "word": "Abakus" }, { "lang": "Deutsch", "lang_code": "de", "sense": "Mathematik: Abakus, Rechenbrett, Rechentisch", "sense_index": "2", "tags": [ "neuter" ], "word": "Rechenbrett" }, { "lang": "Deutsch", "lang_code": "de", "sense": "Mathematik: Abakus, Rechenbrett, Rechentisch", "sense_index": "2", "tags": [ "masculine" ], "word": "Rechentisch" }, { "lang": "Deutsch", "lang_code": "de", "sense": "Möbel: Schenktisch, Kredenztisch, Prunktisch", "sense_index": "3", "tags": [ "masculine" ], "word": "Schenktisch" }, { "lang": "Deutsch", "lang_code": "de", "sense": "Möbel: Schenktisch, Kredenztisch, Prunktisch", "sense_index": "3", "tags": [ "masculine" ], "word": "Kredenztisch" }, { "lang": "Deutsch", "lang_code": "de", "sense": "Möbel: Schenktisch, Kredenztisch, Prunktisch", "sense_index": "3", "tags": [ "masculine" ], "word": "Prunktisch" }, { "lang": "Deutsch", "lang_code": "de", "sense": "Spiel: Brett, Spielbrett, Spieltisch", "sense_index": "4", "tags": [ "feminine" ], "word": "Brett" }, { "lang": "Deutsch", "lang_code": "de", "sense": "Spiel: Brett, Spielbrett, Spieltisch", "sense_index": "4", "tags": [ "feminine" ], "word": "Spielbrett" }, { "lang": "Deutsch", "lang_code": "de", "sense": "Spiel: Brett, Spielbrett, Spieltisch", "sense_index": "4", "tags": [ "masculine" ], "word": "Spieltisch" }, { "lang": "Deutsch", "lang_code": "de", "sense": "Architektur: bei Säulen: Abakus, Deckplatte", "sense_index": "5", "tags": [ "masculine" ], "word": "Abakus" }, { "lang": "Deutsch", "lang_code": "de", "sense": "Architektur: bei Säulen: Abakus, Deckplatte", "sense_index": "5", "tags": [ "feminine" ], "word": "Deckplatte" } ], "word": "abacus" }
{ "categories": [ "Anagramm sortiert (Dänisch)", "Dänisch", "Rückläufige Wörterliste (Dänisch)", "Substantiv (Dänisch)", "siehe auch" ], "forms": [ { "form": "Unbestimmt", "raw_tags": [ "" ] }, { "form": "en abacus", "tags": [ "singular" ] }, { "form": "en abacus", "tags": [ "singular" ] }, { "form": "abacusser", "tags": [ "plural" ] }, { "form": "abacuser", "tags": [ "plural" ] }, { "form": "Bestimmt", "raw_tags": [ "" ] }, { "form": "abacussen", "tags": [ "singular" ] }, { "form": "abacusen", "tags": [ "singular" ] }, { "form": "abacusserne", "tags": [ "plural" ] }, { "form": "abacuserne", "tags": [ "plural" ] } ], "hypernyms": [ { "sense_index": "1", "word": "regnemaskine" }, { "sense_index": "2", "word": "plade" } ], "hyphenation": "aba·cus", "lang": "Dänisch", "lang_code": "da", "pos": "noun", "pos_title": "Substantiv", "senses": [ { "glosses": [ "aus der Antike stammende Rechenmaschine; Abakus" ], "sense_index": "1", "topics": [ "mathematics" ] }, { "glosses": [ "Deckplatte auf Säulen; Abakus" ], "raw_tags": [ "Architektur" ], "sense_index": "2" } ], "tags": [ "common-gender" ], "translations": [ { "lang": "Deutsch", "lang_code": "de", "sense": "Mathematik: aus der Antike stammende Rechenmaschine; Abakus", "sense_index": "1", "tags": [ "masculine" ], "word": "Abakus" }, { "lang": "Deutsch", "lang_code": "de", "sense": "Architektur: Deckplatte auf Säulen; Abakus", "sense_index": "2", "tags": [ "masculine" ], "word": "Abakus" } ], "word": "abacus" } { "categories": [ "Anagramm sortiert (Englisch)", "Englisch", "Roter Audiolink", "Rückläufige Wörterliste (Englisch)", "Substantiv (Englisch)", "Substantiv zwei Pluralformen (Englisch)", "Wiktionary:Audio-Datei", "Wiktionary:Illustration", "siehe auch", "Übersetzungen (Altgriechisch)", "Übersetzungen (Latein)" ], "derived": [ { "word": "abacist" } ], "etymology_text": "belegt seit Ende des 14. Jahrhunderts in der Bedeutung »Tisch mit Sand zum Zeichnen und Rechnen«, in der Bedeutung [1] »Rahmen zum Rechnen« seit dem 17. Jahrhundert; stammt von lateinisch abacus ^(→ la), dies entlehnt von altgriechisch ἄβαξ (abax^☆) ^(→ grc) „Brett“", "forms": [ { "form": "the abacus", "tags": [ "singular" ] }, { "form": "the abacuses", "tags": [ "plural" ] }, { "form": "the abaci", "tags": [ "plural" ] } ], "hyphenation": "a·ba·cus", "lang": "Englisch", "lang_code": "en", "pos": "noun", "pos_title": "Substantiv", "senses": [ { "examples": [ { "text": "Abaci were used many hundert years ago.", "translation": "Der Abakus wurde vor vielen hundert Jahren benutzt." } ], "glosses": [ "ein aus der Antike stammendes Rechenbrett mit Kugeln" ], "sense_index": "1" }, { "glosses": [ "ein mit Sand bestreuter Tisch, der früher für das Zeichnen und das Rechnen verwendet wurde" ], "sense_index": "2" }, { "glosses": [ "Deckplatte der Dorischen Säule" ], "sense_index": "3" } ], "sounds": [ { "ipa": "ˈæbəkəs" }, { "audio": "En-us-abacus.ogg", "mp3_url": "https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/transcoded/b/ba/En-us-abacus.ogg/En-us-abacus.ogg.mp3", "ogg_url": "https://commons.wikimedia.org/wiki/Special:FilePath/En-us-abacus.ogg", "raw_tags": [ "US-amerikanisch" ] } ], "translations": [ { "lang": "Deutsch", "lang_code": "de", "sense": "ein aus der Antike stammendes Rechenbrett mit Kugeln", "sense_index": "1", "tags": [ "masculine" ], "word": "Abakus" }, { "lang": "Deutsch", "lang_code": "de", "sense": "ein aus der Antike stammendes Rechenbrett mit Kugeln", "sense_index": "1", "tags": [ "neuter" ], "word": "Rechenbrett" }, { "lang": "Deutsch", "lang_code": "de", "sense": "ein aus der Antike stammendes Rechenbrett mit Kugeln", "sense_index": "1", "tags": [ "feminine" ], "word": "Rechentafel" }, { "lang": "Tamil", "lang_code": "ta", "sense": "ein aus der Antike stammendes Rechenbrett mit Kugeln", "sense_index": "1", "word": "மணிச்சட்டம்" }, { "lang": "Türkisch", "lang_code": "tr", "sense": "ein aus der Antike stammendes Rechenbrett mit Kugeln", "sense_index": "1", "word": "abaküs" }, { "lang": "Deutsch", "lang_code": "de", "sense": "Deckplatte der Dorischen Säule", "sense_index": "3", "tags": [ "feminine" ], "word": "Säulendeckplatte" } ], "word": "abacus" } { "categories": [ "Anagramm sortiert (Latein)", "Latein", "Rückläufige Wörterliste (Latein)", "Substantiv (Latein)", "Substantiv 2. Deklination (Latein)", "siehe auch", "Übersetzungen (Altgriechisch)" ], "derived": [ { "sense_index": "1", "word": "abacinus" }, { "sense_index": "1", "word": "abaculus" } ], "etymology_text": "seit Cato bezeugte Entlehnung aus dem altgriechischen ἄβαξ (abax^☆) ^(→ grc), die auf dem Genitiv Singular ἄβακος (abakos) basiert", "forms": [ { "form": "abax", "tags": [ "variant" ] }, { "form": "abacus", "tags": [ "nominative", "singular" ] }, { "form": "abacī", "tags": [ "nominative", "plural" ] }, { "form": "abacī", "tags": [ "genitive", "singular" ] }, { "form": "abacōrum", "tags": [ "genitive", "plural" ] }, { "form": "abacō", "tags": [ "dative", "singular" ] }, { "form": "abacīs", "tags": [ "dative", "plural" ] }, { "form": "abacum", "tags": [ "accusative", "singular" ] }, { "form": "abacōs", "tags": [ "accusative", "plural" ] }, { "form": "abace", "raw_tags": [ "Vokativ" ], "tags": [ "singular" ] }, { "form": "abacī", "raw_tags": [ "Vokativ" ], "tags": [ "plural" ] }, { "form": "abacō", "tags": [ "ablative", "singular" ] }, { "form": "abacīs", "tags": [ "ablative", "plural" ] } ], "hyphenation": "a·ba·cus", "lang": "Latein", "lang_code": "la", "pos": "noun", "pos_title": "Substantiv", "senses": [ { "examples": [ { "ref": "Marcus Porcius Cato; Antonius Mazzarino (Herausgeber): De agri cultura. Ad fidem Florentini codicis deperditi. 2. Auflage. BSB B. G. Teubner Verlagsgesellschaft, Leipzig 1982 (Bibliotheca scriptorum Graecorum et Romanorum Teubneriana) , Seite 20–22.", "text": "„Quo modo oletum agri iugera CCXL instruere oporteat. […] molas asinarias unas et trusatilis unas, hispaniensis unas, molilia III, abacum I, orbes aheneos II, mensas II, scamna magna III, scamnum in cubiculo I, scabilla III, sellas IIII, solia duo, lectum“ (Cato, agr. 10, 1–4)" }, { "ref": "Marcus Porcius Cato; Antonius Mazzarino (Herausgeber): De agri cultura. Ad fidem Florentini codicis deperditi. 2. Auflage. BSB B. G. Teubner Verlagsgesellschaft, Leipzig 1982 (Bibliotheca scriptorum Graecorum et Romanorum Teubneriana) , Seite 22–23.", "text": "„Quo modo viniae iug[era] C instituere oporteat. […] urceos aquarios II, nassiternam I, pelvim I, matellionem I, trulleum I, situlum aquarium I, scutriscum, trullam, candelabrum, matellam, lectos IIII, scamnum I, mensas II, abacum I, arcam vestiariam I, armarium promptarium I, scamna longa VI, rotam aquariam I, modium praeferratum I, semodium I, labrum eluacrum I, solium, labrum lupinarium I, serias X;“ (Cato, agr. 11, 1–3)" }, { "ref": "Decimus Iunius Iuvenalis; Jacob Willis (Herausgeber): Saturae sedecim. 1. Auflage. B. G. Teubner Verlagsgesellschaft, Stuttgart/Leipzig 1997, ISBN 3-8154-1471-7 (Bibliotheca scriptorum Graecorum et Romanorum Teubneriana) , Sseite 31.", "text": "„lectus erat Codro Procula minor, urceoli sex / ornamentum abaci,“ (Iuv. 3,203–204)" } ], "glosses": [ "Tafel, Tischplatte" ], "sense_index": "1" }, { "examples": [ { "ref": "Aulus Persius Flaccus; Walter Kißel (Herausgeber): Saturarum liber. 1. Auflage. de Gruyter, Berlin/New York 2007, ISBN 978-3-11-029486-9 (Bibliotheca scriptorum Graecorum et Romanorum Teubneriana) , Seite 9.", "text": "„nec qui abaco numeros et secto in pulvere metas / scit risisse vafer,“ (Pers. 1, 131–132)" }, { "ref": "Apuleius Platonicus Madaurensis; Rudolf Helm (Herausgeber): Pro se de magia liber (Apologia). erweiterte, stereotype 2. Auflage. Volumen II, Fasc. 1, B. G. Teubner, Leipzig 1959 (Bibliotheca scriptorum Graecorum et Romanorum Teubneriana) , Seite 19.", "text": "„quem tu librum, Aemiliane, si nosses ac non modo campo et glebis, verum etiam abaco et pulvisculo te dedisses, mihi istud crede, […].“ (Apul. apol. 16)" } ], "glosses": [ "Abakus, Rechenbrett, Rechentisch" ], "sense_index": "2", "topics": [ "mathematics" ] }, { "examples": [ { "ref": "Marcus Terentius Varro; Georg Goetz, Fritz Schöll (Herausgeber): De lingua Latina. Quae supersunt. Accedunt grammaticorum Varronis librorum fragmenta. 1. Auflage. B. G. Teubner, Leipzig 1910 (Bibliotheca scriptorum Graecorum et Romanorum Teubneriana, Internet Archive) , Seite 156.", "text": "„itaque sicut abacum argento ornari, ut alia disparia, sic orationem.“ (Var. LL 9, 46)" }, { "ref": "Marcus Tullius Cicero: Orationes Verrinae: Divinatio in Q. Caecilium. In C. Verrem. In: William Peterson (Herausgeber): Orationes. korr. 2. Auflage. Tomus III, Clarendon Press, Oxford 1916 (Scriptorum Classicorum Bibliotheca Oxoniensis; ohne Seitenangabe) .", "text": "„Ab hoc abaci vasa omnia, ut exposita fuerunt, abstulit.“ (Cic. Verr. 4, 35)" }, { "ref": "Marcus Tullius Cicero: Orationes Verrinae: Divinatio in Q. Caecilium. In C. Verrem. In: William Peterson (Herausgeber): Orationes. korr. 2. Auflage. Tomus III, Clarendon Press, Oxford 1916 (Scriptorum Classicorum Bibliotheca Oxoniensis; ohne Seitenangabe) .", "text": "„Iste cum aliquot abacorum faceret vasa aurea, non laboravit quid non modo in Sicilia verum etiam Romae in iudicio audiret: ille in auri semuncia totam Hispaniam scire voluit unde praetori anulus fieret.“ (Cic. Verr. 4, 57)" }, { "ref": "Marcus Tullius Cicero: Tusculanae disputationes. In: Max Pohlenz (Herausgeber): Scripta quae manserunt omnia. stereotype 1. Auflage. Fasc. 44, De Gruyter, Berlin/New York 2008, ISBN 978-3-598-71220-3 (Bibliotheca scriptorum Graecorum et Romanorum Teubneriana, Erstauflage 1918) , Seite 431.", "text": "„cum se ille cupere dixisset, conlocari iussit hominem in aureo lecto strato pulcherrimo textili stragulo, magnificis operibus picto, abacosque compluris ornavit argento auroque caelato.“ (Cic. Tusc. 5, 61)" }, { "ref": "Titus Livius; John Briscoe (Herausgeber): Ab urbe condita. 1. Auflage. Tomus II: Libri XXXVI–XL, B. G. Teubner, Stuttgart 1991, ISBN 3-519-01493-9 (Bibliotheca scriptorum Graecorum et Romanorum Teubneriana) , Seite 615.", "text": "„ii primum lectos aeratos, vestem stragulam pretiosam, plagulas et alia textilia, et quae tum magnificae supellectilis habebantur, monopodia et abacos Romam aduexerunt.“ (Liv. 39,6,7)" }, { "ref": "Gaius Plinius Secundus: Naturalis Historia. Post Ludovici Iani obitum recognovit et scripturae discrepantia adiecta edidit Karl Mayhoff. stereotype 1. Auflage. Volumen V. Libri XXXI–XXXVII, K. G. Saur, München/Leipzig 2002, ISBN 3-598-71654-0 (Bibliotheca scriptorum Graecorum et Romanorum Teubneriana, Erstauflage 1897) , Seite 167.", "text": "„nam triclinia aerata abacosque et monopodia Cn. Manlium Asia devicta primum invexisse triumpho suo, quem duxit anno urbis DLXVII, L. Piso auctor est,“ (Plin. nat. 34, 14)" } ], "glosses": [ "Schenktisch, Kredenztisch, Prunktisch" ], "raw_tags": [ "Möbel" ], "sense_index": "3" }, { "examples": [ { "ref": "Gaius Suetonius Tranquillus; Maximilian Ihm (Herausgeber): Opera. stereotyper Nachdruck der 1. Auflage. Volumen I: De vita Caesarum libri VIII, K. G. Saur, München/Leipzig 2003, ISBN 3-598-71827-6 (Bibliotheca scriptorum Graecorum et Romanorum Teubneriana, Erstauflage 1933) , Seite 234.", "text": "„sed cum inter initia imperii eburneis quadrigis cotidie in abaco luderet, ad omnis etiam minimos circenses e secessu commeabat, primo clam, deinde propalam, ut nemini dubium esset eo die utique affuturum.“ (Suet. Nero 22)" } ], "glosses": [ "Brett, Spielbrett, Spieltisch" ], "raw_tags": [ "Spiel" ], "sense_index": "4" }, { "examples": [ { "ref": "Vitruvius; Fritz Krohn (Herausgeber): De architectura. Libri decem. 1. Auflage. B. G. Teubner, Leipzig 1912 (Bibliotheca scriptorum Graecorum et Romanorum Teubneriana, Internet Archive) , Seite 97.", "text": "„eius autem capituli symmetria sic est facienda, uti, quanta fuerit crassitudo imae columnae, tanta sit altitudo capituli cum abaco.''abaci latitudo ita habeat rationem, ut quanta fuerit altitudo, tanta duo sint diagonia ab angulo ad angulum spatia; enim ita iustas habebunt frontes quoquoversus latitudines. frontes sinuentur introrsus ab extremis angulis abaci suae frontis latitudinis nona. […] abaci crassitudo septima capituli altitudinis.“ (Vitr. 4, 1, 11)" } ], "glosses": [ "Abakus, Deckplatte" ], "raw_tags": [ "Architektur: bei Säulen" ], "sense_index": "5" }, { "examples": [ { "ref": "Vitruvius; Fritz Krohn (Herausgeber): De architectura. Libri decem. 1. Auflage. B. G. Teubner, Leipzig 1912 (Bibliotheca scriptorum Graecorum et Romanorum Teubneriana, Internet Archive) , Seite 156.", "text": "„itaque veteribus parietibus nonnulli crustas excidentes pro abacis utuntur, ipsaque tectoria abacorum et speculorum divisionibus circa se prominentes habent expressiones.“ (Vitr. 7, 3, 10)" }, { "ref": "Vitruvius; Fritz Krohn (Herausgeber): De architectura. Libri decem. 1. Auflage. B. G. Teubner, Leipzig 1912 (Bibliotheca scriptorum Graecorum et Romanorum Teubneriana, Internet Archive) , Seite 158.", "text": "„tricliniis hibernis non est utilis compositione nec megalographia nec camerarum coronario opere subtilis ornatus, quod ea et ab ignis fumo et ab luminum crebris fuliginibus corrumpuntur. in his vero supra podia abaci ex atramento sunt subigendi et poliendi cuneis silaceis seu miniaceis interpositis, explicandae camerae pure politae.“ (Vitr. 7, 4, 4)" }, { "ref": "Gaius Plinius Secundus: Naturalis Historia. Post Ludovici Iani obitum recognovit et scripturae discrepantia adiecta edidit Karl Mayhoff. stereotype 1. Auflage. Volumen V. Libri XXXI–XXXVII, K. G. Saur, München/Leipzig 2002, ISBN 3-598-71654-0 (Bibliotheca scriptorum Graecorum et Romanorum Teubneriana, Erstauflage 1897) , Seite 160.", "text": "„hoc autem et Attico ad lumina utuntur, ad abacos non nisi marmoroso, quoniam marmor in eo resistit amaritudini calcis.“ (Plin. nat. 33, 159)" }, { "ref": "Gaius Plinius Secundus: Naturalis Historia. Post Ludovici Iani obitum recognovit et scripturae discrepantia adiecta edidit Karl Mayhoff. stereotype 1. Auflage. Volumen V. Libri XXXI–XXXVII, K. G. Saur, München/Leipzig 2002, ISBN 3-598-71654-0 (Bibliotheca scriptorum Graecorum et Romanorum Teubneriana, Erstauflage 1897) , Seite 228–229.", "text": "„non placent iam abaci nec spatia montes in cubiculo dilatantia: coepimus et lapide pingere.“ (Plin. nat. 35, 3)" }, { "ref": "Gaius Plinius Secundus: Naturalis Historia. Post Ludovici Iani obitum recognovit et scripturae discrepantia adiecta edidit Karl Mayhoff. stereotype 1. Auflage. Volumen V. Libri XXXI–XXXVII, K. G. Saur, München/Leipzig 2002, ISBN 3-598-71654-0 (Bibliotheca scriptorum Graecorum et Romanorum Teubneriana, Erstauflage 1897) , Seite 240.", "text": "„species Sinopidis tres: rubra et minus rubens atque inter has media. pretium optimae II, usus ad penicillum aut si lignum colorare libeat; eius, quae ex Africa venit, octoni asses - cicerculum appellant - ; magis ceteris rubet, utilior abacis. idem pretium et eius, quae pressior vocatur, et est maxime fusca. usus ad bases abacorum,“ (Plin. nat. 35, 31–32)" } ], "glosses": [ "Getäfel" ], "raw_tags": [ "Architektur" ], "sense_index": "6" } ], "tags": [ "masculine" ], "translations": [ { "lang": "Deutsch", "lang_code": "de", "sense": "Tafel, Tischplatte", "sense_index": "1", "tags": [ "feminine" ], "word": "Tafel" }, { "lang": "Deutsch", "lang_code": "de", "sense": "Tafel, Tischplatte", "sense_index": "1", "tags": [ "feminine" ], "word": "Tischplatte" }, { "lang": "Deutsch", "lang_code": "de", "sense": "Mathematik: Abakus, Rechenbrett, Rechentisch", "sense_index": "2", "tags": [ "masculine" ], "word": "Abakus" }, { "lang": "Deutsch", "lang_code": "de", "sense": "Mathematik: Abakus, Rechenbrett, Rechentisch", "sense_index": "2", "tags": [ "neuter" ], "word": "Rechenbrett" }, { "lang": "Deutsch", "lang_code": "de", "sense": "Mathematik: Abakus, Rechenbrett, Rechentisch", "sense_index": "2", "tags": [ "masculine" ], "word": "Rechentisch" }, { "lang": "Deutsch", "lang_code": "de", "sense": "Möbel: Schenktisch, Kredenztisch, Prunktisch", "sense_index": "3", "tags": [ "masculine" ], "word": "Schenktisch" }, { "lang": "Deutsch", "lang_code": "de", "sense": "Möbel: Schenktisch, Kredenztisch, Prunktisch", "sense_index": "3", "tags": [ "masculine" ], "word": "Kredenztisch" }, { "lang": "Deutsch", "lang_code": "de", "sense": "Möbel: Schenktisch, Kredenztisch, Prunktisch", "sense_index": "3", "tags": [ "masculine" ], "word": "Prunktisch" }, { "lang": "Deutsch", "lang_code": "de", "sense": "Spiel: Brett, Spielbrett, Spieltisch", "sense_index": "4", "tags": [ "feminine" ], "word": "Brett" }, { "lang": "Deutsch", "lang_code": "de", "sense": "Spiel: Brett, Spielbrett, Spieltisch", "sense_index": "4", "tags": [ "feminine" ], "word": "Spielbrett" }, { "lang": "Deutsch", "lang_code": "de", "sense": "Spiel: Brett, Spielbrett, Spieltisch", "sense_index": "4", "tags": [ "masculine" ], "word": "Spieltisch" }, { "lang": "Deutsch", "lang_code": "de", "sense": "Architektur: bei Säulen: Abakus, Deckplatte", "sense_index": "5", "tags": [ "masculine" ], "word": "Abakus" }, { "lang": "Deutsch", "lang_code": "de", "sense": "Architektur: bei Säulen: Abakus, Deckplatte", "sense_index": "5", "tags": [ "feminine" ], "word": "Deckplatte" } ], "word": "abacus" }
Download raw JSONL data for abacus meaning in All languages combined (16.7kB)
This page is a part of the kaikki.org machine-readable All languages combined dictionary. This dictionary is based on structured data extracted on 2025-02-16 from the dewiktionary dump dated 2025-02-02 using wiktextract (ca09fec and c40eb85). The data shown on this site has been post-processed and various details (e.g., extra categories) removed, some information disambiguated, and additional data merged from other sources. See the raw data download page for the unprocessed wiktextract data.
If you use this data in academic research, please cite Tatu Ylonen: Wiktextract: Wiktionary as Machine-Readable Structured Data, Proceedings of the 13th Conference on Language Resources and Evaluation (LREC), pp. 1317-1325, Marseille, 20-25 June 2022. Linking to the relevant page(s) under https://kaikki.org would also be greatly appreciated.