"аҡыл" meaning in Башкирский

See аҡыл in All languages combined, or Wiktionary

Noun

IPA: ɑˈqɯ̞ɫ
Etymology: От арабск. عقل "разум, рассудок". Forms: аҡыл [nominative, singular], аҡылдар [nominative, plural], аҡылдың [singular], аҡылдарҙың [plural], аҡылға [dative, singular], аҡылдарға [dative, plural], аҡылды [accusative, singular], аҡылдарҙы [accusative, plural], аҡылда [singular], аҡылдарҙа [plural], аҡылдан [singular], аҡылдарҙан [plural]
  1. ум, разум, рассудок, интеллект
    Sense id: ru-аҡыл-ba-noun-LPQGKaC1
  2. совет, наставление; мораль (Акмулла)
    Sense id: ru-аҡыл-ba-noun-n36S8Iok
The following are not (yet) sense-disambiguated
Related terms: аҡыллы
{
  "categories": [
    {
      "kind": "other",
      "name": "Башкирские существительные",
      "parents": [],
      "source": "w"
    },
    {
      "kind": "other",
      "name": "Башкирский язык",
      "parents": [],
      "source": "w"
    },
    {
      "kind": "other",
      "name": "Слова арабского происхождения/ba",
      "parents": [],
      "source": "w"
    },
    {
      "kind": "other",
      "name": "Слова из 4 букв/ba",
      "parents": [],
      "source": "w"
    }
  ],
  "etymology_text": "От арабск. عقل \"разум, рассудок\".",
  "forms": [
    {
      "form": "аҡыл",
      "tags": [
        "nominative",
        "singular"
      ]
    },
    {
      "form": "аҡылдар",
      "tags": [
        "nominative",
        "plural"
      ]
    },
    {
      "form": "аҡылдың",
      "raw_tags": [
        "Прит."
      ],
      "tags": [
        "singular"
      ]
    },
    {
      "form": "аҡылдарҙың",
      "raw_tags": [
        "Прит."
      ],
      "tags": [
        "plural"
      ]
    },
    {
      "form": "аҡылға",
      "tags": [
        "dative",
        "singular"
      ]
    },
    {
      "form": "аҡылдарға",
      "tags": [
        "dative",
        "plural"
      ]
    },
    {
      "form": "аҡылды",
      "tags": [
        "accusative",
        "singular"
      ]
    },
    {
      "form": "аҡылдарҙы",
      "tags": [
        "accusative",
        "plural"
      ]
    },
    {
      "form": "аҡылда",
      "raw_tags": [
        "местно-временной падеж"
      ],
      "tags": [
        "singular"
      ]
    },
    {
      "form": "аҡылдарҙа",
      "raw_tags": [
        "местно-временной падеж"
      ],
      "tags": [
        "plural"
      ]
    },
    {
      "form": "аҡылдан",
      "raw_tags": [
        "Исх."
      ],
      "tags": [
        "singular"
      ]
    },
    {
      "form": "аҡылдарҙан",
      "raw_tags": [
        "Исх."
      ],
      "tags": [
        "plural"
      ]
    }
  ],
  "lang": "Башкирский",
  "lang_code": "ba",
  "pos": "noun",
  "related": [
    {
      "raw_tags": [
        "Ближайшее родство",
        "прилагательные"
      ],
      "word": "аҡыллы"
    }
  ],
  "senses": [
    {
      "examples": [
        {
          "text": "Аҡылы бар әҙәмдәр телен тыйыр.",
          "translation": "Разумные люди придержат язык за зубами."
        }
      ],
      "glosses": [
        "ум, разум, рассудок, интеллект"
      ],
      "id": "ru-аҡыл-ba-noun-LPQGKaC1"
    },
    {
      "examples": [
        {
          "text": "Үҙендә камил аҡыл булһа ла, ир... һәр кемдән аҡыл һорар.",
          "translation": "Мужчина... будет у каждого спрашивать совета, пусть даже если его собственный рассудок совершенен."
        },
        {
          "text": "Тәбиғәт миҙгеле кеүек, һәр ғүмер миҙгеленең дә үҙ һабағы, үҙ аҡылы, үҙ ҡыҙығы була.",
          "translation": "Как и у времён года, у каждого периода жизни бывает свой урок, своя мораль, свой интерес."
        }
      ],
      "glosses": [
        "совет, наставление; мораль (Акмулла)"
      ],
      "id": "ru-аҡыл-ba-noun-n36S8Iok"
    }
  ],
  "sounds": [
    {
      "ipa": "ɑˈqɯ̞ɫ"
    }
  ],
  "word": "аҡыл"
}
{
  "categories": [
    "Башкирские существительные",
    "Башкирский язык",
    "Слова арабского происхождения/ba",
    "Слова из 4 букв/ba"
  ],
  "etymology_text": "От арабск. عقل \"разум, рассудок\".",
  "forms": [
    {
      "form": "аҡыл",
      "tags": [
        "nominative",
        "singular"
      ]
    },
    {
      "form": "аҡылдар",
      "tags": [
        "nominative",
        "plural"
      ]
    },
    {
      "form": "аҡылдың",
      "raw_tags": [
        "Прит."
      ],
      "tags": [
        "singular"
      ]
    },
    {
      "form": "аҡылдарҙың",
      "raw_tags": [
        "Прит."
      ],
      "tags": [
        "plural"
      ]
    },
    {
      "form": "аҡылға",
      "tags": [
        "dative",
        "singular"
      ]
    },
    {
      "form": "аҡылдарға",
      "tags": [
        "dative",
        "plural"
      ]
    },
    {
      "form": "аҡылды",
      "tags": [
        "accusative",
        "singular"
      ]
    },
    {
      "form": "аҡылдарҙы",
      "tags": [
        "accusative",
        "plural"
      ]
    },
    {
      "form": "аҡылда",
      "raw_tags": [
        "местно-временной падеж"
      ],
      "tags": [
        "singular"
      ]
    },
    {
      "form": "аҡылдарҙа",
      "raw_tags": [
        "местно-временной падеж"
      ],
      "tags": [
        "plural"
      ]
    },
    {
      "form": "аҡылдан",
      "raw_tags": [
        "Исх."
      ],
      "tags": [
        "singular"
      ]
    },
    {
      "form": "аҡылдарҙан",
      "raw_tags": [
        "Исх."
      ],
      "tags": [
        "plural"
      ]
    }
  ],
  "lang": "Башкирский",
  "lang_code": "ba",
  "pos": "noun",
  "related": [
    {
      "raw_tags": [
        "Ближайшее родство",
        "прилагательные"
      ],
      "word": "аҡыллы"
    }
  ],
  "senses": [
    {
      "examples": [
        {
          "text": "Аҡылы бар әҙәмдәр телен тыйыр.",
          "translation": "Разумные люди придержат язык за зубами."
        }
      ],
      "glosses": [
        "ум, разум, рассудок, интеллект"
      ]
    },
    {
      "examples": [
        {
          "text": "Үҙендә камил аҡыл булһа ла, ир... һәр кемдән аҡыл һорар.",
          "translation": "Мужчина... будет у каждого спрашивать совета, пусть даже если его собственный рассудок совершенен."
        },
        {
          "text": "Тәбиғәт миҙгеле кеүек, һәр ғүмер миҙгеленең дә үҙ һабағы, үҙ аҡылы, үҙ ҡыҙығы була.",
          "translation": "Как и у времён года, у каждого периода жизни бывает свой урок, своя мораль, свой интерес."
        }
      ],
      "glosses": [
        "совет, наставление; мораль (Акмулла)"
      ]
    }
  ],
  "sounds": [
    {
      "ipa": "ɑˈqɯ̞ɫ"
    }
  ],
  "word": "аҡыл"
}

Download raw JSONL data for аҡыл meaning in Башкирский (2.4kB)


This page is a part of the kaikki.org machine-readable Башкирский dictionary. This dictionary is based on structured data extracted on 2024-12-21 from the ruwiktionary dump dated 2024-12-20 using wiktextract (d8cb2f3 and 4e554ae). The data shown on this site has been post-processed and various details (e.g., extra categories) removed, some information disambiguated, and additional data merged from other sources. See the raw data download page for the unprocessed wiktextract data.

If you use this data in academic research, please cite Tatu Ylonen: Wiktextract: Wiktionary as Machine-Readable Structured Data, Proceedings of the 13th Conference on Language Resources and Evaluation (LREC), pp. 1317-1325, Marseille, 20-25 June 2022. Linking to the relevant page(s) under https://kaikki.org would also be greatly appreciated.