"caleidoscoop" meaning in Nederlands

{
  "categories": [
    {
      "kind": "other",
      "name": "Ontbrekend geluid",
      "parents": [],
      "source": "w"
    },
    {
      "kind": "other",
      "name": "Retrograad van het Nederlands",
      "parents": [],
      "source": "w"
    },
    {
      "kind": "other",
      "name": "Telbaar",
      "parents": [],
      "source": "w"
    },
    {
      "kind": "other",
      "name": "WikiWoordenboek:Antedatering Chronologisch Woordenboek",
      "parents": [],
      "source": "w"
    },
    {
      "kind": "other",
      "name": "WikiWoordenboek:Wikilink",
      "parents": [],
      "source": "w"
    },
    {
      "kind": "other",
      "name": "Woorden in het Nederlands",
      "parents": [],
      "source": "w"
    },
    {
      "kind": "other",
      "name": "Woorden in het Nederlands met IPA-weergave",
      "parents": [],
      "source": "w"
    },
    {
      "kind": "other",
      "name": "Woorden in het Nederlands met audioweergave",
      "parents": [],
      "source": "w"
    },
    {
      "kind": "other",
      "name": "Woorden in het Nederlands van lengte 12",
      "parents": [],
      "source": "w"
    },
    {
      "kind": "other",
      "name": "Woorden met 4 lettergrepen in het Nederlands",
      "parents": [],
      "source": "w"
    },
    {
      "kind": "other",
      "name": "Zelfstandig naamwoord in het Nederlands",
      "parents": [],
      "source": "w"
    }
  ],
  "etymology_texts": [
    "van Engels kaleidoscope als woord in 1817 door de Schotse uitvinder David Brewster gevormd uit Oudgrieks καλός bn (kalós) \"mooi\" en εἶδος zn (eídos) \"vorm\" en σκοπέειν ww (skopéein) \"bekijken\", in de schrijfwijze \"kaleidoskoop\" aangetroffen vanaf 1818 en in de schrijfwijze \"caleidoscoop\" vanaf 1839 (zie vindplaatsen hieronder)"
  ],
  "forms": [
    {
      "form": "caleidoscopen",
      "tags": [
        "plural"
      ]
    },
    {
      "form": "caleidoscoopje",
      "tags": [
        "diminutive",
        "singular"
      ]
    },
    {
      "form": "caleidoscoopjes",
      "tags": [
        "diminutive",
        "plural"
      ]
    }
  ],
  "hyphenation": "ca·lei·do·scoop",
  "lang": "Nederlands",
  "lang_code": "nl",
  "notes": [
    "Op basis van het beginsel van de etymologie is de spelling \"kaleidoscoop\" het best te verdedigen. Deze schrijfwijze is in 1917 gebruikt in het Groot Woordenboek der Nederlandsche Taal en staat sinds 2015 in het Groene Boekje.\nVanuit het beginsel van de standaarduitspraak ligt de spelling \"kaleidoskoop\" meer voor de hand. Deze schrijfwijze was opgenomen in het toevoegsel bij Van Dale's Nieuw Woordenboek der Nederlandsche taal uit 1872 en was van 1955 tot 1996 toegelaten in de officiële spelling.\nEen nadeel van de schrijfwijze -skoop is in het algemeen dat het vaak gaat om woorden die zijn ontleend aan Engels, Frans of Latijn waarin de schrijfwijze met \"-sco\" gebruikt wordt. Omdat er ook veel samenstellingen met \"koop\" bestaan, kan de lezer de vreemde herkomst minder herkennen. Bij de schrijfwijze met een c, zou het beginsel van de gelijkvormigheid daarom tot de schrijfwijze \"caleidoscoop\" leiden. Deze vorm stond al in Van Dale's Nieuw Woordenboek der Nederlandsche taal uit 1872 en de Woordenlijst voor de spelling der Nederlandse taal uit datzelfde jaar. Van 1955 is deze vorm in de officiële spelling opgenomen: tot 1996 als voorkeurspelling, van 1996 tot 2015 als enige spelling en vanaf 2015 als variant naast \"kaleidoscoop\"."
  ],
  "pos": "noun",
  "pos_title": "Zelfstandig naamwoord",
  "senses": [
    {
      "categories": [
        {
          "kind": "other",
          "name": "Woorden met referenties naar een online publicatie",
          "parents": [],
          "source": "w"
        }
      ],
      "examples": [
        {
          "ref": "Weblink bron\nCaroline de Gruyter\n “Een paleis vol licht en schaduw” (3 december 2015) op nrc.nl",
          "text": "In veel zalen heeft hij ook lichtinstallaties of caleidoscopen neergezet of opgehangen. In één ervan worden alle geometrische beschilderingen van de Sala Terrena door een zeshoekige caleidoscoop volkomen anders gerangschikt – en zeker niet minder mooi."
        }
      ],
      "glosses": [
        "kijker, bestaand uit een spiegelende veelhoekige buis of koker die aan het ene einde een compartiment met gekleurde kralen of andere kleurige voorwerpen bevat en zo bij ronddraaien om de lengteas telkens wisselende patronen laat zien"
      ],
      "id": "nl-caleidoscoop-nl-noun-WWdBq3fw"
    },
    {
      "categories": [
        {
          "kind": "other",
          "name": "Figuurlijk_in_het_Nederlands",
          "parents": [],
          "source": "w"
        },
        {
          "kind": "other",
          "name": "Woorden met artikelreferenties",
          "parents": [],
          "source": "w"
        },
        {
          "kind": "other",
          "name": "Woorden met referenties naar een online publicatie",
          "parents": [],
          "source": "w"
        }
      ],
      "examples": [
        {
          "ref": "Weblink bron\nTimo Koster geciteerd door Hans Steketee\n “Maak alles transparant, en je ziet niets meer” (2 april 2021) op nrc.nl",
          "text": "Als je met zijn dertigen onderhandelt, is dat vaak een ingewikkelde caleidoscoop, waarbij je kolen en geiten moet sparen, dus zeg je niet alles tegen iedereen."
        },
        {
          "ref": "Europa : Op het Einde van 1838. in: De Avondbode , jrg. 3 nr. 355 (5 januari 1839), A. Zweesaardt, Amsterdam, p. 1 kol. 1",
          "text": "⧖ Het was voor 1838 bewaard, deze bonte herschenschimmen weg te vagen, den misleidenden Caleidoscoop van het afgerigte bedrog te ontstellen, en der kortzigtigheid eenen kijker te leveren, door welken zij nu de verschieten in hunne wezenlijke gestalte kan gadeslaan."
        },
        {
          "ref": "Weblink bron\nJacob Wybrand Yntema\n De wereld een kaleidoskoop. in: Vaderlandsche Letteroefeningen., jrg. 58 deel 2 nr. 11 (1818), G.S. Leeneman van der Kroe en J.W. IJntema, Amsterdam, p. 478",
          "text": "‘De wereld een kaleidoskoop?’…\nJa, vrienden! 't schijnt mij dus gelegen."
        }
      ],
      "glosses": [
        "iets dat heel veelvormig en veranderlijk is"
      ],
      "id": "nl-caleidoscoop-nl-noun-gK4JTnUu",
      "tags": [
        "figuratively"
      ]
    }
  ],
  "sounds": [
    {
      "audio": "nl-caleidoscoop.ogg",
      "mp3_url": "https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/transcoded/1/19/Nl-caleidoscoop.ogg/Nl-caleidoscoop.ogg.mp3",
      "ogg_url": "https://commons.wikimedia.org/wiki/Special:FilePath/nl-caleidoscoop.ogg"
    },
    {
      "ipa": "kaˌlɛidɔsˈkop"
    }
  ],
  "synonyms": [
    {
      "word": "kaleidoscoop"
    },
    {
      "word": "kaleidoskoop"
    }
  ],
  "tags": [
    "masculine"
  ],
  "translations": [
    {
      "lang": "Spaans",
      "lang_code": "es",
      "tags": [
        "masculine"
      ],
      "word": "caleidoscopio"
    }
  ],
  "word": "caleidoscoop"
}

{
  "categories": [
    "Ontbrekend geluid",
    "Retrograad van het Nederlands",
    "Telbaar",
    "WikiWoordenboek:Antedatering Chronologisch Woordenboek",
    "WikiWoordenboek:Wikilink",
    "Woorden in het Nederlands",
    "Woorden in het Nederlands met IPA-weergave",
    "Woorden in het Nederlands met audioweergave",
    "Woorden in het Nederlands van lengte 12",
    "Woorden met 4 lettergrepen in het Nederlands",
    "Zelfstandig naamwoord in het Nederlands"
  ],
  "etymology_texts": [
    "van Engels kaleidoscope als woord in 1817 door de Schotse uitvinder David Brewster gevormd uit Oudgrieks καλός bn (kalós) \"mooi\" en εἶδος zn (eídos) \"vorm\" en σκοπέειν ww (skopéein) \"bekijken\", in de schrijfwijze \"kaleidoskoop\" aangetroffen vanaf 1818 en in de schrijfwijze \"caleidoscoop\" vanaf 1839 (zie vindplaatsen hieronder)"
  ],
  "forms": [
    {
      "form": "caleidoscopen",
      "tags": [
        "plural"
      ]
    },
    {
      "form": "caleidoscoopje",
      "tags": [
        "diminutive",
        "singular"
      ]
    },
    {
      "form": "caleidoscoopjes",
      "tags": [
        "diminutive",
        "plural"
      ]
    }
  ],
  "hyphenation": "ca·lei·do·scoop",
  "lang": "Nederlands",
  "lang_code": "nl",
  "notes": [
    "Op basis van het beginsel van de etymologie is de spelling \"kaleidoscoop\" het best te verdedigen. Deze schrijfwijze is in 1917 gebruikt in het Groot Woordenboek der Nederlandsche Taal en staat sinds 2015 in het Groene Boekje.\nVanuit het beginsel van de standaarduitspraak ligt de spelling \"kaleidoskoop\" meer voor de hand. Deze schrijfwijze was opgenomen in het toevoegsel bij Van Dale's Nieuw Woordenboek der Nederlandsche taal uit 1872 en was van 1955 tot 1996 toegelaten in de officiële spelling.\nEen nadeel van de schrijfwijze -skoop is in het algemeen dat het vaak gaat om woorden die zijn ontleend aan Engels, Frans of Latijn waarin de schrijfwijze met \"-sco\" gebruikt wordt. Omdat er ook veel samenstellingen met \"koop\" bestaan, kan de lezer de vreemde herkomst minder herkennen. Bij de schrijfwijze met een c, zou het beginsel van de gelijkvormigheid daarom tot de schrijfwijze \"caleidoscoop\" leiden. Deze vorm stond al in Van Dale's Nieuw Woordenboek der Nederlandsche taal uit 1872 en de Woordenlijst voor de spelling der Nederlandse taal uit datzelfde jaar. Van 1955 is deze vorm in de officiële spelling opgenomen: tot 1996 als voorkeurspelling, van 1996 tot 2015 als enige spelling en vanaf 2015 als variant naast \"kaleidoscoop\"."
  ],
  "pos": "noun",
  "pos_title": "Zelfstandig naamwoord",
  "senses": [
    {
      "categories": [
        "Woorden met referenties naar een online publicatie"
      ],
      "examples": [
        {
          "ref": "Weblink bron\nCaroline de Gruyter\n “Een paleis vol licht en schaduw” (3 december 2015) op nrc.nl",
          "text": "In veel zalen heeft hij ook lichtinstallaties of caleidoscopen neergezet of opgehangen. In één ervan worden alle geometrische beschilderingen van de Sala Terrena door een zeshoekige caleidoscoop volkomen anders gerangschikt – en zeker niet minder mooi."
        }
      ],
      "glosses": [
        "kijker, bestaand uit een spiegelende veelhoekige buis of koker die aan het ene einde een compartiment met gekleurde kralen of andere kleurige voorwerpen bevat en zo bij ronddraaien om de lengteas telkens wisselende patronen laat zien"
      ]
    },
    {
      "categories": [
        "Figuurlijk_in_het_Nederlands",
        "Woorden met artikelreferenties",
        "Woorden met referenties naar een online publicatie"
      ],
      "examples": [
        {
          "ref": "Weblink bron\nTimo Koster geciteerd door Hans Steketee\n “Maak alles transparant, en je ziet niets meer” (2 april 2021) op nrc.nl",
          "text": "Als je met zijn dertigen onderhandelt, is dat vaak een ingewikkelde caleidoscoop, waarbij je kolen en geiten moet sparen, dus zeg je niet alles tegen iedereen."
        },
        {
          "ref": "Europa : Op het Einde van 1838. in: De Avondbode , jrg. 3 nr. 355 (5 januari 1839), A. Zweesaardt, Amsterdam, p. 1 kol. 1",
          "text": "⧖ Het was voor 1838 bewaard, deze bonte herschenschimmen weg te vagen, den misleidenden Caleidoscoop van het afgerigte bedrog te ontstellen, en der kortzigtigheid eenen kijker te leveren, door welken zij nu de verschieten in hunne wezenlijke gestalte kan gadeslaan."
        },
        {
          "ref": "Weblink bron\nJacob Wybrand Yntema\n De wereld een kaleidoskoop. in: Vaderlandsche Letteroefeningen., jrg. 58 deel 2 nr. 11 (1818), G.S. Leeneman van der Kroe en J.W. IJntema, Amsterdam, p. 478",
          "text": "‘De wereld een kaleidoskoop?’…\nJa, vrienden! 't schijnt mij dus gelegen."
        }
      ],
      "glosses": [
        "iets dat heel veelvormig en veranderlijk is"
      ],
      "tags": [
        "figuratively"
      ]
    }
  ],
  "sounds": [
    {
      "audio": "nl-caleidoscoop.ogg",
      "mp3_url": "https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/transcoded/1/19/Nl-caleidoscoop.ogg/Nl-caleidoscoop.ogg.mp3",
      "ogg_url": "https://commons.wikimedia.org/wiki/Special:FilePath/nl-caleidoscoop.ogg"
    },
    {
      "ipa": "kaˌlɛidɔsˈkop"
    }
  ],
  "synonyms": [
    {
      "word": "kaleidoscoop"
    },
    {
      "word": "kaleidoskoop"
    }
  ],
  "tags": [
    "masculine"
  ],
  "translations": [
    {
      "lang": "Spaans",
      "lang_code": "es",
      "tags": [
        "masculine"
      ],
      "word": "caleidoscopio"
    }
  ],
  "word": "caleidoscoop"
}

{
  "called_from": "core/1021",
  "msg": "too many args (5) in argument reference: ('pageurl', '\\U00102335', '.*web.archive.org/web/\\U0010203f0-9\\U00102040*/(\\U0010203fa-z\\U00102040*)://(.*)', '%1://%2', 'plain=no')",
  "path": [
    "caleidoscoop",
    "Template:citeer",
    "ARG-DEFVAL"
  ],
  "section": "Nederlands",
  "subsection": "Zelfstandig naamwoord",
  "title": "caleidoscoop",
  "trace": ""
}