See ὕπνος in All languages combined, or Wiktionary
{
"categories": [
{
"kind": "other",
"name": "Κληρονομημένες λέξεις από την πρωτοελληνική (αρχαία ελληνικά)",
"parents": [],
"source": "w"
},
{
"kind": "other",
"name": "Κληρονομημένες λέξεις από την πρωτοϊνδοευρωπαϊκή (αρχαία ελληνικά)",
"parents": [],
"source": "w"
},
{
"kind": "other",
"name": "Προέλευση λέξεων από την πρωτοελληνική (αρχαία ελληνικά)",
"parents": [],
"source": "w"
},
{
"kind": "other",
"name": "Προέλευση λέξεων από την πρωτοϊνδοευρωπαϊκή (αρχαία ελληνικά)",
"parents": [],
"source": "w"
},
{
"kind": "other",
"name": "Πρωτοϊνδοευρωπαϊκή γλώσσα",
"parents": [],
"source": "w"
}
],
"etymology_text": ": ὕπνος < (κληρονομημένο) πρωτοελληνική *húpnos < πρωτοϊνδοευρωπαϊκή *supnós < πρωτοϊνδοευρωπαϊκή ρίζα *}swep- (κοιμάμαι) + *-nós",
"forms": [
{
"form": "ὕπνος",
"raw_tags": [
"αρσενικό"
]
}
],
"lang": "Ancient Greek",
"lang_code": "grc",
"pos": "noun",
"related": [
{
"word": "ἀφυπνισμός"
},
{
"word": "ἀφυπνίζω"
},
{
"word": "ἀφυπνόω"
},
{
"word": "ἀφυπνώττω"
},
{
"word": "ἀγρυπνέω"
},
{
"word": "ἀγρυπνητέον"
},
{
"word": "ἀγρυπνητήρ"
},
{
"word": "ἀγρυπνητής"
},
{
"word": "ἀγρυπνητικός"
},
{
"word": "ἀγρυπνία"
},
{
"word": "ἄγρυπνος"
},
{
"word": "ἀγρυπνώδης"
},
{
"word": "αἰένυπνος"
},
{
"word": "ἀϋπνέω"
},
{
"word": "ἀϋπνία"
},
{
"word": "ἀυπνία"
},
{
"word": "ἄϋπνος"
},
{
"word": "ἄυπνος"
},
{
"word": "ἀϋπνοσύνη"
},
{
"word": "βαθύϋπνος"
},
{
"word": "βαρύϋπνος"
},
{
"word": "βραχύϋπνος"
},
{
"word": "διαγρυπνέω"
},
{
"word": "διαγρυπνητής"
},
{
"word": "διυπνίζω"
},
{
"word": "δυσυπνέω"
},
{
"word": "δυσυπνήτως"
},
{
"word": "δύσυπνος"
},
{
"word": "ἐξυπνίζω"
},
{
"word": "ἔξυπνος"
},
{
"word": "ἐξυπνόω"
},
{
"word": "ἐφύπνηνδε"
},
{
"word": "ἐφυπνόω"
},
{
"word": "ἐφυπνώττω"
},
{
"word": "ἐναγρυπνέω"
},
{
"word": "ἐνυπνιαστής"
},
{
"word": "ἐνυπνιάστρια"
},
{
"word": "ἐνυπνιάζω"
},
{
"word": "ἐνυπνίδιος"
},
{
"word": "ἐνυπνιοκρίτης"
},
{
"word": "ἐνυπνιόμαντις"
},
{
"word": "ἐνύπνιον"
},
{
"word": "ἐνύπνιος"
},
{
"word": "ἐνυπνιώδης"
},
{
"word": "ἔνυπνος"
},
{
"word": "ἐνυπνόω"
},
{
"word": "ἐπαγρυπνέω"
},
{
"word": "ἐπαγρύπνησις"
},
{
"word": "ἐπαγρυπνία"
},
{
"word": "ἐπάγρυπνος"
},
{
"word": "εὔυπνος"
},
{
"word": "ἡμιάγρυπνος"
},
{
"word": "ἡμίϋπνος"
},
{
"word": "κακόϋπνος"
},
{
"word": "καθυπνής"
},
{
"word": "καθύπνιος"
},
{
"word": "κάθυπνος"
},
{
"word": "καθυπνόω"
},
{
"word": "καθύπνωσις"
},
{
"word": "μακροϋπνία"
},
{
"word": "ὀλιγοϋπνέω"
},
{
"word": "ὀλιγοϋπνία"
},
{
"word": "ὀλιγόϋπνος"
},
{
"word": "πανάγρυπνος"
},
{
"word": "πανάϋπνος"
},
{
"word": "παραγρυπνέω"
},
{
"word": "παρυπνόω"
},
{
"word": "περιυπνίζω"
},
{
"word": "περίυπνος"
},
{
"word": "πολυυπνία"
},
{
"word": "πολύυπνος"
},
{
"word": "προαγρυπνέω"
},
{
"word": "προσαγρυπνέω"
},
{
"word": "πρωθύπνιον"
},
{
"word": "συναγρυπνέω"
},
{
"word": "ὑπάγρυπνος"
},
{
"word": "ὑπεραγρυπνέω"
},
{
"word": "ὑπναλέος"
},
{
"word": "ὑπναπάτης"
},
{
"word": "ὑπνάω"
},
{
"word": "ὑπνηλός"
},
{
"word": "ὑπνηρός"
},
{
"word": "ὑπνίδιος"
},
{
"word": "ὑπνικός"
},
{
"word": "ὑπνίζω"
},
{
"word": "ὑπνο-"
},
{
"word": "ὑπνοδότειρα"
},
{
"word": "ὑπνοδότης"
},
{
"word": "ὑπνοφανής"
},
{
"word": "ὑπνοφόβης"
},
{
"word": "ὑπνοφόρος"
},
{
"word": "ὑπνομαχέω"
},
{
"word": "ὕπνον"
},
{
"word": "ὑπνοποιέω"
},
{
"word": "ὑπνοποιός"
},
{
"word": "-υπνος"
},
{
"word": "ὑπνοτράπεζος"
},
{
"word": "ὑπνόω"
},
{
"word": "ὑπνώδης"
},
{
"word": "ὑπνωδία"
},
{
"word": "ὑπνώσσω"
},
{
"word": "ὑπνωτικός"
},
{
"word": "ὑπνώω"
},
{
"word": "ὑφυπνόομαι"
},
{
"word": "φιλάγρυπνος"
},
{
"word": "φίλυπνος"
},
{
"word": "ὠμόϋπνος"
}
],
"senses": [
{
"examples": [
{
"text": "※ 8ος αιώνας πκε ⌘ Ὅμηρος, Ἰλιάς, 10 (Κ. Δολώνεια.), στίχ. 26 (στίχοι 25-26)",
"translation": "οὐδὲ γὰρ αὐτῷ | ὕπνος ἐπὶ βλεφάροισιν ἐφίζανε\n#:::ουδέ στα βλέφαρά του | εκάθιζ᾽ ύπνος\n#::: Έμμετρη μετάφραση (1922): Ιάκωβος Πολυλάς, @greek‑language.gr"
},
{
"text": "※ 8ος αιώνας πκε ⌘ Ὅμηρος, Ὀδύσσεια, 12 (μ. Ἀλκίνου ἀπόλογοι: Τὰ περὶ Σειρῆνας, Σκύλλαν, Χάρυβδιν, βόας Ἡλίου.), στίχ. 366",
"translation": "Καὶ τότε μοι βλεφάρων ἐξέσσυτο νήδυμος ὕπνος·\n#:::Κι αυτοστιγμεί μου φεύγει ο ύπνος ο γλυκός, ανοίγοντας τα βλέφαρά μου,\n#::: Μετάφραση σε πεζό (2006): Δημήτρης Ν. Μαρωνίτης, @greek‑language.gr"
},
{
"text": "※ 5ος/4ος πκε αιώνας ⌘ Πλάτων, Νόμοι, 7, 808b @scaife.perseus",
"translation": "ὕπνος γὰρ δὴ πολὺς οὔτε τοῖς σώμασιν οὔτε ταῖς ψυχαῖς ἡμῶν οὐδʼ αὖ ταῖς πράξεσιν ταῖς περὶ ταῦτα πάντα ἁρμόττων ἐστὶν κατὰ φύσιν.\n#:::γιατί ο πολύς ύπνος ούτε στα σώματα ούτε στις ψυχές μας είναι φυσιολογικός ούτε επίσης αρμόζει στις ενέργειες, [που σχετίζονται] με όλα αυτά.\n#:::Μετάφραση λέξεων: Βικιλεξικό."
},
{
"text": "※ 4ος πκε αιώνας ⌘ Ἀριστοτέλης, Ἠθικὰ Νικομάχεια, 1, 1102b",
"translation": "ὅθεν φασὶν οὐδὲν διαφέρειν τὸ ἥμισυ τοῦ βίου τοὺς εὐδαίμονας τῶν ἀθλίων· συμβαίνει δὲ τοῦτο εἰκότως· ἀργία γάρ ἐστιν ὁ ὕπνος τῆς ψυχῆς ᾗ λέγεται σπουδαία καὶ φαύλη\n#::: εξού και η ρήση ότι στη μισή ζωή τους οι ευδαίμονες δεν διαφέρουν σε τίποτε από τους δυστυχισμένους —κάτι πολύ λογικό, αφού στον ύπνο η ψυχή βρίσκεται σε αδράνεια ως προς αυτό που την κάνει να χαρακτηρίζεται φορέας της αρετής ή της κακίας\n#::: Μετάφραση (2006): Δημήτριος Λυπουρλής, Θεσσαλονίκη:Ζήτρος @greek‑language.gr"
}
],
"glosses": [
"ύπνος"
],
"id": "el-ὕπνος-grc-noun-dZW0L9VX"
},
{
"glosses": [
", προσωποποίηση του ύπνου"
],
"id": "el-ὕπνος-grc-noun-QK8JYCqt",
"raw_tags": [
"ως κύριο όνομα"
],
"related": [
{
"word": "Ὕπνος"
}
]
},
{
"examples": [
{
"text": "※ 8ος αιώνας πκε ⌘ Ὅμηρος, Ἰλιάς, 11 (Λ. Ἀγαμέμνονος ἀριστεία.), στίχ. 241 (στίχοι 241-243)",
"translation": "ὣς ὁ μὲν αὖθι πεσὼν κοιμήσατο χάλκεον ὕπνον | οἰκτρός, ἀπὸ μνηστῆς ἀλόχου, ἀστοῖσιν ἀρήγων, | κουριδίης, ἧς οὔ τι χάριν ἴδε, πολλὰ δ᾽ ἔδωκε·\n#:::Ο θλιβερός τον χάλκινον ύπνον αποκοιμήθη | στους συμπολίτες του βοηθός μακράν της νυμφευτής του, | πριν δια τα μύρια δώρα του του ανταποδώσει χάριν.\n#::: Έμμετρη μετάφραση (1922): Ιάκωβος Πολυλάς, @greek‑language.gr"
}
],
"glosses": [
"θάνατος"
],
"id": "el-ὕπνος-grc-noun-MYpAIixd",
"raw_tags": [
"μεταφορικά"
]
}
],
"word": "ὕπνος"
}
{
"categories": [
"Κληρονομημένες λέξεις από την πρωτοελληνική (αρχαία ελληνικά)",
"Κληρονομημένες λέξεις από την πρωτοϊνδοευρωπαϊκή (αρχαία ελληνικά)",
"Προέλευση λέξεων από την πρωτοελληνική (αρχαία ελληνικά)",
"Προέλευση λέξεων από την πρωτοϊνδοευρωπαϊκή (αρχαία ελληνικά)",
"Πρωτοϊνδοευρωπαϊκή γλώσσα"
],
"etymology_text": ": ὕπνος < (κληρονομημένο) πρωτοελληνική *húpnos < πρωτοϊνδοευρωπαϊκή *supnós < πρωτοϊνδοευρωπαϊκή ρίζα *}swep- (κοιμάμαι) + *-nós",
"forms": [
{
"form": "ὕπνος",
"raw_tags": [
"αρσενικό"
]
}
],
"lang": "Ancient Greek",
"lang_code": "grc",
"pos": "noun",
"related": [
{
"word": "ἀφυπνισμός"
},
{
"word": "ἀφυπνίζω"
},
{
"word": "ἀφυπνόω"
},
{
"word": "ἀφυπνώττω"
},
{
"word": "ἀγρυπνέω"
},
{
"word": "ἀγρυπνητέον"
},
{
"word": "ἀγρυπνητήρ"
},
{
"word": "ἀγρυπνητής"
},
{
"word": "ἀγρυπνητικός"
},
{
"word": "ἀγρυπνία"
},
{
"word": "ἄγρυπνος"
},
{
"word": "ἀγρυπνώδης"
},
{
"word": "αἰένυπνος"
},
{
"word": "ἀϋπνέω"
},
{
"word": "ἀϋπνία"
},
{
"word": "ἀυπνία"
},
{
"word": "ἄϋπνος"
},
{
"word": "ἄυπνος"
},
{
"word": "ἀϋπνοσύνη"
},
{
"word": "βαθύϋπνος"
},
{
"word": "βαρύϋπνος"
},
{
"word": "βραχύϋπνος"
},
{
"word": "διαγρυπνέω"
},
{
"word": "διαγρυπνητής"
},
{
"word": "διυπνίζω"
},
{
"word": "δυσυπνέω"
},
{
"word": "δυσυπνήτως"
},
{
"word": "δύσυπνος"
},
{
"word": "ἐξυπνίζω"
},
{
"word": "ἔξυπνος"
},
{
"word": "ἐξυπνόω"
},
{
"word": "ἐφύπνηνδε"
},
{
"word": "ἐφυπνόω"
},
{
"word": "ἐφυπνώττω"
},
{
"word": "ἐναγρυπνέω"
},
{
"word": "ἐνυπνιαστής"
},
{
"word": "ἐνυπνιάστρια"
},
{
"word": "ἐνυπνιάζω"
},
{
"word": "ἐνυπνίδιος"
},
{
"word": "ἐνυπνιοκρίτης"
},
{
"word": "ἐνυπνιόμαντις"
},
{
"word": "ἐνύπνιον"
},
{
"word": "ἐνύπνιος"
},
{
"word": "ἐνυπνιώδης"
},
{
"word": "ἔνυπνος"
},
{
"word": "ἐνυπνόω"
},
{
"word": "ἐπαγρυπνέω"
},
{
"word": "ἐπαγρύπνησις"
},
{
"word": "ἐπαγρυπνία"
},
{
"word": "ἐπάγρυπνος"
},
{
"word": "εὔυπνος"
},
{
"word": "ἡμιάγρυπνος"
},
{
"word": "ἡμίϋπνος"
},
{
"word": "κακόϋπνος"
},
{
"word": "καθυπνής"
},
{
"word": "καθύπνιος"
},
{
"word": "κάθυπνος"
},
{
"word": "καθυπνόω"
},
{
"word": "καθύπνωσις"
},
{
"word": "μακροϋπνία"
},
{
"word": "ὀλιγοϋπνέω"
},
{
"word": "ὀλιγοϋπνία"
},
{
"word": "ὀλιγόϋπνος"
},
{
"word": "πανάγρυπνος"
},
{
"word": "πανάϋπνος"
},
{
"word": "παραγρυπνέω"
},
{
"word": "παρυπνόω"
},
{
"word": "περιυπνίζω"
},
{
"word": "περίυπνος"
},
{
"word": "πολυυπνία"
},
{
"word": "πολύυπνος"
},
{
"word": "προαγρυπνέω"
},
{
"word": "προσαγρυπνέω"
},
{
"word": "πρωθύπνιον"
},
{
"word": "συναγρυπνέω"
},
{
"word": "ὑπάγρυπνος"
},
{
"word": "ὑπεραγρυπνέω"
},
{
"word": "ὑπναλέος"
},
{
"word": "ὑπναπάτης"
},
{
"word": "ὑπνάω"
},
{
"word": "ὑπνηλός"
},
{
"word": "ὑπνηρός"
},
{
"word": "ὑπνίδιος"
},
{
"word": "ὑπνικός"
},
{
"word": "ὑπνίζω"
},
{
"word": "ὑπνο-"
},
{
"word": "ὑπνοδότειρα"
},
{
"word": "ὑπνοδότης"
},
{
"word": "ὑπνοφανής"
},
{
"word": "ὑπνοφόβης"
},
{
"word": "ὑπνοφόρος"
},
{
"word": "ὑπνομαχέω"
},
{
"word": "ὕπνον"
},
{
"word": "ὑπνοποιέω"
},
{
"word": "ὑπνοποιός"
},
{
"word": "-υπνος"
},
{
"word": "ὑπνοτράπεζος"
},
{
"word": "ὑπνόω"
},
{
"word": "ὑπνώδης"
},
{
"word": "ὑπνωδία"
},
{
"word": "ὑπνώσσω"
},
{
"word": "ὑπνωτικός"
},
{
"word": "ὑπνώω"
},
{
"word": "ὑφυπνόομαι"
},
{
"word": "φιλάγρυπνος"
},
{
"word": "φίλυπνος"
},
{
"word": "ὠμόϋπνος"
}
],
"senses": [
{
"examples": [
{
"text": "※ 8ος αιώνας πκε ⌘ Ὅμηρος, Ἰλιάς, 10 (Κ. Δολώνεια.), στίχ. 26 (στίχοι 25-26)",
"translation": "οὐδὲ γὰρ αὐτῷ | ὕπνος ἐπὶ βλεφάροισιν ἐφίζανε\n#:::ουδέ στα βλέφαρά του | εκάθιζ᾽ ύπνος\n#::: Έμμετρη μετάφραση (1922): Ιάκωβος Πολυλάς, @greek‑language.gr"
},
{
"text": "※ 8ος αιώνας πκε ⌘ Ὅμηρος, Ὀδύσσεια, 12 (μ. Ἀλκίνου ἀπόλογοι: Τὰ περὶ Σειρῆνας, Σκύλλαν, Χάρυβδιν, βόας Ἡλίου.), στίχ. 366",
"translation": "Καὶ τότε μοι βλεφάρων ἐξέσσυτο νήδυμος ὕπνος·\n#:::Κι αυτοστιγμεί μου φεύγει ο ύπνος ο γλυκός, ανοίγοντας τα βλέφαρά μου,\n#::: Μετάφραση σε πεζό (2006): Δημήτρης Ν. Μαρωνίτης, @greek‑language.gr"
},
{
"text": "※ 5ος/4ος πκε αιώνας ⌘ Πλάτων, Νόμοι, 7, 808b @scaife.perseus",
"translation": "ὕπνος γὰρ δὴ πολὺς οὔτε τοῖς σώμασιν οὔτε ταῖς ψυχαῖς ἡμῶν οὐδʼ αὖ ταῖς πράξεσιν ταῖς περὶ ταῦτα πάντα ἁρμόττων ἐστὶν κατὰ φύσιν.\n#:::γιατί ο πολύς ύπνος ούτε στα σώματα ούτε στις ψυχές μας είναι φυσιολογικός ούτε επίσης αρμόζει στις ενέργειες, [που σχετίζονται] με όλα αυτά.\n#:::Μετάφραση λέξεων: Βικιλεξικό."
},
{
"text": "※ 4ος πκε αιώνας ⌘ Ἀριστοτέλης, Ἠθικὰ Νικομάχεια, 1, 1102b",
"translation": "ὅθεν φασὶν οὐδὲν διαφέρειν τὸ ἥμισυ τοῦ βίου τοὺς εὐδαίμονας τῶν ἀθλίων· συμβαίνει δὲ τοῦτο εἰκότως· ἀργία γάρ ἐστιν ὁ ὕπνος τῆς ψυχῆς ᾗ λέγεται σπουδαία καὶ φαύλη\n#::: εξού και η ρήση ότι στη μισή ζωή τους οι ευδαίμονες δεν διαφέρουν σε τίποτε από τους δυστυχισμένους —κάτι πολύ λογικό, αφού στον ύπνο η ψυχή βρίσκεται σε αδράνεια ως προς αυτό που την κάνει να χαρακτηρίζεται φορέας της αρετής ή της κακίας\n#::: Μετάφραση (2006): Δημήτριος Λυπουρλής, Θεσσαλονίκη:Ζήτρος @greek‑language.gr"
}
],
"glosses": [
"ύπνος"
]
},
{
"glosses": [
", προσωποποίηση του ύπνου"
],
"raw_tags": [
"ως κύριο όνομα"
],
"related": [
{
"word": "Ὕπνος"
}
]
},
{
"examples": [
{
"text": "※ 8ος αιώνας πκε ⌘ Ὅμηρος, Ἰλιάς, 11 (Λ. Ἀγαμέμνονος ἀριστεία.), στίχ. 241 (στίχοι 241-243)",
"translation": "ὣς ὁ μὲν αὖθι πεσὼν κοιμήσατο χάλκεον ὕπνον | οἰκτρός, ἀπὸ μνηστῆς ἀλόχου, ἀστοῖσιν ἀρήγων, | κουριδίης, ἧς οὔ τι χάριν ἴδε, πολλὰ δ᾽ ἔδωκε·\n#:::Ο θλιβερός τον χάλκινον ύπνον αποκοιμήθη | στους συμπολίτες του βοηθός μακράν της νυμφευτής του, | πριν δια τα μύρια δώρα του του ανταποδώσει χάριν.\n#::: Έμμετρη μετάφραση (1922): Ιάκωβος Πολυλάς, @greek‑language.gr"
}
],
"glosses": [
"θάνατος"
],
"raw_tags": [
"μεταφορικά"
]
}
],
"word": "ὕπνος"
}
Download raw JSONL data for ὕπνος meaning in Ancient Greek (8.1kB)
This page is a part of the kaikki.org machine-readable Ancient Greek dictionary. This dictionary is based on structured data extracted on 2025-08-09 from the elwiktionary dump dated 2025-08-01 using wiktextract (99a4ed9 and 3c020d2). The data shown on this site has been post-processed and various details (e.g., extra categories) removed, some information disambiguated, and additional data merged from other sources. See the raw data download page for the unprocessed wiktextract data.
If you use this data in academic research, please cite Tatu Ylonen: Wiktextract: Wiktionary as Machine-Readable Structured Data, Proceedings of the 13th Conference on Language Resources and Evaluation (LREC), pp. 1317-1325, Marseille, 20-25 June 2022. Linking to the relevant page(s) under https://kaikki.org would also be greatly appreciated.