See hemicyclium on Wiktionary
{
"categories": [
{
"kind": "other",
"name": "Anagramm sortiert (Latein)",
"parents": [],
"source": "w"
},
{
"kind": "other",
"name": "Latein",
"parents": [],
"source": "w"
},
{
"kind": "other",
"name": "Rückläufige Wörterliste (Latein)",
"parents": [],
"source": "w"
},
{
"kind": "other",
"name": "Substantiv (Latein)",
"parents": [],
"source": "w"
},
{
"kind": "other",
"name": "Substantiv 2. Deklination (Latein)",
"parents": [],
"source": "w"
},
{
"kind": "other",
"name": "Substantiv n (Latein)",
"parents": [],
"source": "w"
},
{
"kind": "other",
"name": "Siehe auch",
"orig": "siehe auch",
"parents": [],
"source": "w"
},
{
"kind": "other",
"name": "Übersetzungen (Altgriechisch)",
"parents": [],
"source": "w"
}
],
"etymology_text": "Entlehnung aus dem altgriechischen ἡμικύκλιον (hēmikyklion^☆) ^(→ grc)",
"forms": [
{
"form": "hēmicyclium",
"tags": [
"nominative",
"singular"
]
},
{
"form": "hēmicyclia",
"tags": [
"nominative",
"plural"
]
},
{
"form": "hēmicycliī",
"tags": [
"genitive",
"singular"
]
},
{
"form": "hēmicycliōrum",
"tags": [
"genitive",
"plural"
]
},
{
"form": "hēmicycliō",
"tags": [
"dative",
"singular"
]
},
{
"form": "hēmicycliīs",
"tags": [
"dative",
"plural"
]
},
{
"form": "hēmicyclium",
"tags": [
"accusative",
"singular"
]
},
{
"form": "hēmicyclia",
"tags": [
"accusative",
"plural"
]
},
{
"form": "hēmicyclium",
"raw_tags": [
"Vokativ"
],
"tags": [
"singular"
]
},
{
"form": "hēmicyclia",
"raw_tags": [
"Vokativ"
],
"tags": [
"plural"
]
},
{
"form": "hēmicycliō",
"tags": [
"ablative",
"singular"
]
},
{
"form": "hēmicycliīs",
"tags": [
"ablative",
"plural"
]
}
],
"hyphenation": "he·mi·cyc·li·um",
"lang": "Latein",
"lang_code": "la",
"pos": "noun",
"senses": [
{
"examples": [
{
"ref": "Vitruvius; Fritz Krohn (Herausgeber): De architectura. Libri decem. 1. Auflage. B. G. Teubner, Leipzig 1912 (Bibliotheca scriptorum Graecorum et Romanorum Teubneriana, Internet Archive) , Seite 97–98.",
"text": "„item tribunal, quod est in ea aede, hemicycli schematis minoris curvatura formatum; eius autem hemicycli in fronte est intervallum pedes XLVI, introrsus curvatura pedes XV, uti, qui apud magistratus starent, negotiantes in basilica ne inpedirent.“ (Vitr. 5,1,8)"
},
{
"ref": "Vitruvius; Fritz Krohn (Herausgeber): De architectura. Libri decem. 1. Auflage. B. G. Teubner, Leipzig 1912 (Bibliotheca scriptorum Graecorum et Romanorum Teubneriana, Internet Archive) , Seite 110.",
"text": "„et ab ea regione ad extremam circinationem curvaturae parallelos linea designatur, in qua constituitur frons scaenae, per centrumque orchestrae proscaenii regioni parallelos linea describitur, et qua secat circinationis lineas dextra ac sinistra, in cornibus hemicycli centra signantur.“ (Vitr. 5,7,1)"
},
{
"ref": "Vitruvius; Fritz Krohn (Herausgeber): De architectura. Libri decem. 1. Auflage. B. G. Teubner, Leipzig 1912 (Bibliotheca scriptorum Graecorum et Romanorum Teubneriana, Internet Archive) , Seite 216.",
"text": "„et per centrum perducendum, ut aequa duo hemicyclia sint divisa.“ (Vitr. 9,7,3)"
},
{
"ref": "Gaius Plinius Caecilius Secundus: Epistularum libri novem, Epistularum ad Traianum liber, Panegyricus. Recensuit Mauritius Schuster, editionem tertiam curavit Rudolphus Hanslik. 3. Auflage. B. G. Teubner Verlagsgesellschaft, Stuttgart/Leipzig 1992, ISBN 3-8154-1657-4 (Bibliotheca scriptorum Graecorum et Romanorum Teubneriana) , Seite 150.",
"text": "„rectus hippodromi limes in extrema parte hemicyclio frangitur mutatque faciem:“ (Plin. epist. 5,6,33)"
}
],
"glosses": [
"Hälfte eines Kreises; Halbkreis"
],
"id": "de-hemicyclium-la-noun-pRvIw95g",
"sense_index": "1",
"tags": [
"geometry"
]
},
{
"examples": [
{
"ref": "Marcus Tullius Cicero: Cato maior, Laelius, De gloria. In: Otto Plasberg, Karl Simbeck (Herausgeber): Scripta quae manserunt omnia. stereotype 1. Auflage. Fasc. 47, K. G. Saur, München/Leipzig 2005 (Bibliotheca scriptorum Graecorum et Romanorum Teubneriana, Erstauflage 1917) , Seite 46.",
"text": "„Cum saepe multa tum memini domi in hemicyclio sedentem ut solebat, cum et ego essem una et pauci admodum familiares, in eum sermonem illum incidere, qui tum fere multis erat in ore.“ (Cic. Lael. 2)"
},
{
"ref": "Gaius Suetonius Tranquillus; Giorgio Brugnoli (Herausgeber): Praeter Caesarum libros reliquiae. 2. Auflage. Pars prior: De grammaticis et rhetoricis, B. G. Teubner, Leipzig 1963, ISBN 3-598-71827-6 (Bibliotheca scriptorum Graecorum et Romanorum Teubneriana) , Seite 21.",
"text": "„statuam habet Praeneste in superiore fori parte circa hemicyclium in quo fastos a se ordinatos et marmoreo parieti incisos publicaret.“ (Suet. gramm. 17)"
}
],
"glosses": [
"Sitzgelegenheit in Form eines Halbkreises"
],
"id": "de-hemicyclium-la-noun-9GTiVqUP",
"sense_index": "2"
},
{
"examples": [
{
"ref": "Vitruvius; Fritz Krohn (Herausgeber): De architectura. Libri decem. 1. Auflage. B. G. Teubner, Leipzig 1912 (Bibliotheca scriptorum Graecorum et Romanorum Teubneriana, Internet Archive) , Seite 218.",
"text": "„Hemicyclium excavatum ex quadrato ad enclimaque succisum Berosus Chaldaeus dicitur invenisse;“ (Vitr. 9,8,1)"
}
],
"glosses": [
"Sonnenuhr in Form eines Halbkreises"
],
"id": "de-hemicyclium-la-noun-XM6sx9Qu",
"sense_index": "3",
"topics": [
"technology"
]
}
],
"synonyms": [
{
"sense_index": "1",
"word": "hemicyclus"
},
{
"sense_index": "1",
"word": "semicirculus"
}
],
"tags": [
"neuter"
],
"translations": [
{
"lang": "Deutsch",
"lang_code": "de",
"sense": "Hälfte eines Kreises",
"sense_index": "1",
"tags": [
"masculine"
],
"word": "Halbkreis"
}
],
"word": "hemicyclium"
}
{
"categories": [
"Anagramm sortiert (Latein)",
"Latein",
"Rückläufige Wörterliste (Latein)",
"Substantiv (Latein)",
"Substantiv 2. Deklination (Latein)",
"Substantiv n (Latein)",
"siehe auch",
"Übersetzungen (Altgriechisch)"
],
"etymology_text": "Entlehnung aus dem altgriechischen ἡμικύκλιον (hēmikyklion^☆) ^(→ grc)",
"forms": [
{
"form": "hēmicyclium",
"tags": [
"nominative",
"singular"
]
},
{
"form": "hēmicyclia",
"tags": [
"nominative",
"plural"
]
},
{
"form": "hēmicycliī",
"tags": [
"genitive",
"singular"
]
},
{
"form": "hēmicycliōrum",
"tags": [
"genitive",
"plural"
]
},
{
"form": "hēmicycliō",
"tags": [
"dative",
"singular"
]
},
{
"form": "hēmicycliīs",
"tags": [
"dative",
"plural"
]
},
{
"form": "hēmicyclium",
"tags": [
"accusative",
"singular"
]
},
{
"form": "hēmicyclia",
"tags": [
"accusative",
"plural"
]
},
{
"form": "hēmicyclium",
"raw_tags": [
"Vokativ"
],
"tags": [
"singular"
]
},
{
"form": "hēmicyclia",
"raw_tags": [
"Vokativ"
],
"tags": [
"plural"
]
},
{
"form": "hēmicycliō",
"tags": [
"ablative",
"singular"
]
},
{
"form": "hēmicycliīs",
"tags": [
"ablative",
"plural"
]
}
],
"hyphenation": "he·mi·cyc·li·um",
"lang": "Latein",
"lang_code": "la",
"pos": "noun",
"senses": [
{
"examples": [
{
"ref": "Vitruvius; Fritz Krohn (Herausgeber): De architectura. Libri decem. 1. Auflage. B. G. Teubner, Leipzig 1912 (Bibliotheca scriptorum Graecorum et Romanorum Teubneriana, Internet Archive) , Seite 97–98.",
"text": "„item tribunal, quod est in ea aede, hemicycli schematis minoris curvatura formatum; eius autem hemicycli in fronte est intervallum pedes XLVI, introrsus curvatura pedes XV, uti, qui apud magistratus starent, negotiantes in basilica ne inpedirent.“ (Vitr. 5,1,8)"
},
{
"ref": "Vitruvius; Fritz Krohn (Herausgeber): De architectura. Libri decem. 1. Auflage. B. G. Teubner, Leipzig 1912 (Bibliotheca scriptorum Graecorum et Romanorum Teubneriana, Internet Archive) , Seite 110.",
"text": "„et ab ea regione ad extremam circinationem curvaturae parallelos linea designatur, in qua constituitur frons scaenae, per centrumque orchestrae proscaenii regioni parallelos linea describitur, et qua secat circinationis lineas dextra ac sinistra, in cornibus hemicycli centra signantur.“ (Vitr. 5,7,1)"
},
{
"ref": "Vitruvius; Fritz Krohn (Herausgeber): De architectura. Libri decem. 1. Auflage. B. G. Teubner, Leipzig 1912 (Bibliotheca scriptorum Graecorum et Romanorum Teubneriana, Internet Archive) , Seite 216.",
"text": "„et per centrum perducendum, ut aequa duo hemicyclia sint divisa.“ (Vitr. 9,7,3)"
},
{
"ref": "Gaius Plinius Caecilius Secundus: Epistularum libri novem, Epistularum ad Traianum liber, Panegyricus. Recensuit Mauritius Schuster, editionem tertiam curavit Rudolphus Hanslik. 3. Auflage. B. G. Teubner Verlagsgesellschaft, Stuttgart/Leipzig 1992, ISBN 3-8154-1657-4 (Bibliotheca scriptorum Graecorum et Romanorum Teubneriana) , Seite 150.",
"text": "„rectus hippodromi limes in extrema parte hemicyclio frangitur mutatque faciem:“ (Plin. epist. 5,6,33)"
}
],
"glosses": [
"Hälfte eines Kreises; Halbkreis"
],
"sense_index": "1",
"tags": [
"geometry"
]
},
{
"examples": [
{
"ref": "Marcus Tullius Cicero: Cato maior, Laelius, De gloria. In: Otto Plasberg, Karl Simbeck (Herausgeber): Scripta quae manserunt omnia. stereotype 1. Auflage. Fasc. 47, K. G. Saur, München/Leipzig 2005 (Bibliotheca scriptorum Graecorum et Romanorum Teubneriana, Erstauflage 1917) , Seite 46.",
"text": "„Cum saepe multa tum memini domi in hemicyclio sedentem ut solebat, cum et ego essem una et pauci admodum familiares, in eum sermonem illum incidere, qui tum fere multis erat in ore.“ (Cic. Lael. 2)"
},
{
"ref": "Gaius Suetonius Tranquillus; Giorgio Brugnoli (Herausgeber): Praeter Caesarum libros reliquiae. 2. Auflage. Pars prior: De grammaticis et rhetoricis, B. G. Teubner, Leipzig 1963, ISBN 3-598-71827-6 (Bibliotheca scriptorum Graecorum et Romanorum Teubneriana) , Seite 21.",
"text": "„statuam habet Praeneste in superiore fori parte circa hemicyclium in quo fastos a se ordinatos et marmoreo parieti incisos publicaret.“ (Suet. gramm. 17)"
}
],
"glosses": [
"Sitzgelegenheit in Form eines Halbkreises"
],
"sense_index": "2"
},
{
"examples": [
{
"ref": "Vitruvius; Fritz Krohn (Herausgeber): De architectura. Libri decem. 1. Auflage. B. G. Teubner, Leipzig 1912 (Bibliotheca scriptorum Graecorum et Romanorum Teubneriana, Internet Archive) , Seite 218.",
"text": "„Hemicyclium excavatum ex quadrato ad enclimaque succisum Berosus Chaldaeus dicitur invenisse;“ (Vitr. 9,8,1)"
}
],
"glosses": [
"Sonnenuhr in Form eines Halbkreises"
],
"sense_index": "3",
"topics": [
"technology"
]
}
],
"synonyms": [
{
"sense_index": "1",
"word": "hemicyclus"
},
{
"sense_index": "1",
"word": "semicirculus"
}
],
"tags": [
"neuter"
],
"translations": [
{
"lang": "Deutsch",
"lang_code": "de",
"sense": "Hälfte eines Kreises",
"sense_index": "1",
"tags": [
"masculine"
],
"word": "Halbkreis"
}
],
"word": "hemicyclium"
}
Download raw JSONL data for hemicyclium meaning in All languages combined (4.8kB)
This page is a part of the kaikki.org machine-readable All languages combined dictionary. This dictionary is based on structured data extracted on 2024-12-21 from the dewiktionary dump dated 2024-12-20 using wiktextract (d8cb2f3 and 4e554ae). The data shown on this site has been post-processed and various details (e.g., extra categories) removed, some information disambiguated, and additional data merged from other sources. See the raw data download page for the unprocessed wiktextract data.
If you use this data in academic research, please cite Tatu Ylonen: Wiktextract: Wiktionary as Machine-Readable Structured Data, Proceedings of the 13th Conference on Language Resources and Evaluation (LREC), pp. 1317-1325, Marseille, 20-25 June 2022. Linking to the relevant page(s) under https://kaikki.org would also be greatly appreciated.