See картузный in All languages combined, or Wiktionary
Download JSONL data for картузный meaning in Русский (9.5kB)
{
"categories": [
{
"kind": "other",
"name": "Русские лексемы",
"parents": [],
"source": "w"
},
{
"kind": "other",
"name": "Русские прилагательные",
"parents": [],
"source": "w"
},
{
"kind": "other",
"name": "Русские прилагательные, склонение 1*a",
"parents": [],
"source": "w"
}
],
"etymology_text": "Происходит от картуз, из устар. форм карпус (1718), карпуз (1712), карпуц (1706), от нидерл. karpoets ‘дорожная шляпа’. Русск. термин картуз изначально обозначал военную суконную или меховую шапку; в значении «фуражка» — с середины XIX в. Этимологический словарь русского языка. — М. : Изд-во МГУ, 1982. — Т. 8. — С. 80.",
"forms": [
{
"form": "карту́зный",
"tags": [
"singular",
"masculine",
"nominative"
]
},
{
"form": "карту́зное",
"tags": [
"singular",
"neuter",
"nominative"
]
},
{
"form": "карту́зная",
"tags": [
"singular",
"feminine",
"nominative"
]
},
{
"form": "карту́зные",
"tags": [
"plural",
"nominative"
]
},
{
"form": "карту́зного",
"tags": [
"singular",
"masculine",
"genitive"
]
},
{
"form": "карту́зного",
"tags": [
"singular",
"neuter",
"genitive"
]
},
{
"form": "карту́зной",
"tags": [
"singular",
"feminine",
"genitive"
]
},
{
"form": "карту́зных",
"tags": [
"plural",
"genitive"
]
},
{
"form": "карту́зному",
"tags": [
"singular",
"masculine",
"dative"
]
},
{
"form": "карту́зному",
"tags": [
"singular",
"neuter",
"dative"
]
},
{
"form": "карту́зной",
"tags": [
"singular",
"feminine",
"dative"
]
},
{
"form": "карту́зным",
"tags": [
"plural",
"dative"
]
},
{
"form": "карту́зного",
"tags": [
"singular",
"masculine",
"accusative",
"animate"
]
},
{
"form": "карту́зное",
"tags": [
"singular",
"neuter",
"accusative",
"animate"
]
},
{
"form": "карту́зную",
"tags": [
"singular",
"feminine",
"accusative",
"animate"
]
},
{
"form": "карту́зных",
"tags": [
"plural",
"accusative",
"animate"
]
},
{
"form": "карту́зный",
"tags": [
"singular",
"masculine",
"accusative",
"inanimate"
]
},
{
"form": "карту́зные",
"tags": [
"plural",
"accusative",
"inanimate"
]
},
{
"form": "карту́зным",
"tags": [
"singular",
"masculine",
"instrumental"
]
},
{
"form": "карту́зным",
"tags": [
"singular",
"neuter",
"instrumental"
]
},
{
"form": "карту́зной",
"tags": [
"singular",
"feminine",
"instrumental"
]
},
{
"form": "карту́зною",
"tags": [
"singular",
"feminine",
"instrumental"
]
},
{
"form": "карту́зными",
"tags": [
"plural",
"instrumental"
]
},
{
"form": "карту́зном",
"tags": [
"singular",
"masculine",
"prepositional"
]
},
{
"form": "карту́зном",
"tags": [
"singular",
"neuter",
"prepositional"
]
},
{
"form": "карту́зной",
"tags": [
"singular",
"feminine",
"prepositional"
]
},
{
"form": "карту́зных",
"tags": [
"plural",
"prepositional"
]
},
{
"form": "карту́зен",
"tags": [
"singular",
"masculine",
"short-form"
]
},
{
"form": "карту́зно",
"tags": [
"singular",
"neuter",
"short-form"
]
},
{
"form": "карту́зна",
"tags": [
"singular",
"feminine",
"short-form"
]
},
{
"form": "карту́зны",
"tags": [
"plural",
"short-form"
]
}
],
"lang": "Русский",
"lang_code": "ru",
"pos": "adj",
"related": [
{
"raw_tags": [
"Ближайшее родство",
"уменьш.-ласк. формы"
],
"word": "картузик"
},
{
"raw_tags": [
"Ближайшее родство",
"существительные"
],
"word": "картуз"
},
{
"raw_tags": [
"Ближайшее родство",
"существительные"
],
"word": "картузник"
}
],
"senses": [
{
"examples": [
{
"text": "Картузный козырек."
}
],
"glosses": [
"прил. к картуз (в значении «головной убор»)"
],
"id": "ru-картузный-ru-adj-JjaPTDjI"
}
],
"sounds": [
{
"ipa": "kɐrˈtuznɨɪ̯"
}
],
"word": "картузный"
}
{
"categories": [
{
"kind": "other",
"name": "Русские лексемы",
"parents": [],
"source": "w"
},
{
"kind": "other",
"name": "Русские прилагательные",
"parents": [],
"source": "w"
},
{
"kind": "other",
"name": "Русские прилагательные, склонение 1*a",
"parents": [],
"source": "w"
},
{
"kind": "other",
"name": "Слова французского происхождения/ru",
"parents": [],
"source": "w"
}
],
"derived": [
{
"word": "картузная бумага"
},
{
"word": "картузное орудие"
}
],
"etymology_text": "Происходит от картуз, из франц. саrtоuсhе «патрон» от ит. cartoccio «кулёчек, картуш, зарядный картуз». Русск. картуз (впервые — в значении «мешочек с порохом, патронами», с 1696 г.) заимств., вероятно, через (ср.).-нж.-нем. kartûse, kardûse «бумажный кулек (для табака)». Во времена Петра I также картуше, из польск. kartusz или из франц. Некоторые исследователи предполагают, что карту́з — нидерл. происхождения (из голл. kardoes). Указывается, что картуз введен у русск. крестьян нем. колонистами Поволжья. Неправильно объяснение русск. слова из нов.-греч. καρκέσι «войлочная шляпа». Использованы данные словаря М. Фасмера. См. Список литературы.",
"forms": [
{
"form": "карту́зный",
"tags": [
"singular",
"masculine",
"nominative"
]
},
{
"form": "карту́зное",
"tags": [
"singular",
"neuter",
"nominative"
]
},
{
"form": "карту́зная",
"tags": [
"singular",
"feminine",
"nominative"
]
},
{
"form": "карту́зные",
"tags": [
"plural",
"nominative"
]
},
{
"form": "карту́зного",
"tags": [
"singular",
"masculine",
"genitive"
]
},
{
"form": "карту́зного",
"tags": [
"singular",
"neuter",
"genitive"
]
},
{
"form": "карту́зной",
"tags": [
"singular",
"feminine",
"genitive"
]
},
{
"form": "карту́зных",
"tags": [
"plural",
"genitive"
]
},
{
"form": "карту́зному",
"tags": [
"singular",
"masculine",
"dative"
]
},
{
"form": "карту́зному",
"tags": [
"singular",
"neuter",
"dative"
]
},
{
"form": "карту́зной",
"tags": [
"singular",
"feminine",
"dative"
]
},
{
"form": "карту́зным",
"tags": [
"plural",
"dative"
]
},
{
"form": "карту́зного",
"tags": [
"singular",
"masculine",
"accusative",
"animate"
]
},
{
"form": "карту́зное",
"tags": [
"singular",
"neuter",
"accusative",
"animate"
]
},
{
"form": "карту́зную",
"tags": [
"singular",
"feminine",
"accusative",
"animate"
]
},
{
"form": "карту́зных",
"tags": [
"plural",
"accusative",
"animate"
]
},
{
"form": "карту́зный",
"tags": [
"singular",
"masculine",
"accusative",
"inanimate"
]
},
{
"form": "карту́зные",
"tags": [
"plural",
"accusative",
"inanimate"
]
},
{
"form": "карту́зным",
"tags": [
"singular",
"masculine",
"instrumental"
]
},
{
"form": "карту́зным",
"tags": [
"singular",
"neuter",
"instrumental"
]
},
{
"form": "карту́зной",
"tags": [
"singular",
"feminine",
"instrumental"
]
},
{
"form": "карту́зною",
"tags": [
"singular",
"feminine",
"instrumental"
]
},
{
"form": "карту́зными",
"tags": [
"plural",
"instrumental"
]
},
{
"form": "карту́зном",
"tags": [
"singular",
"masculine",
"prepositional"
]
},
{
"form": "карту́зном",
"tags": [
"singular",
"neuter",
"prepositional"
]
},
{
"form": "карту́зной",
"tags": [
"singular",
"feminine",
"prepositional"
]
},
{
"form": "карту́зных",
"tags": [
"plural",
"prepositional"
]
},
{
"form": "карту́зен",
"tags": [
"singular",
"masculine",
"short-form"
]
},
{
"form": "карту́зно",
"tags": [
"singular",
"neuter",
"short-form"
]
},
{
"form": "карту́зна",
"tags": [
"singular",
"feminine",
"short-form"
]
},
{
"form": "карту́зны",
"tags": [
"plural",
"short-form"
]
}
],
"lang": "Русский",
"lang_code": "ru",
"pos": "adj",
"related": [
{
"raw_tags": [
"Ближайшее родство",
"уменьш.-ласк. формы"
],
"word": "картузик"
},
{
"raw_tags": [
"Ближайшее родство",
"существительные"
],
"word": "картуз"
},
{
"raw_tags": [
"Ближайшее родство",
"существительные"
],
"word": "картузник"
}
],
"senses": [
{
"examples": [
{
"author": "О. Бар-Бирюков",
"collection": "Наука и жизнь",
"date_published": "2007",
"source": "НКРЯ",
"text": "Причиной взрыва послужил пожар, возникший в носовом зарядном арт. погребе главного калибра линкора, в результате возгорания картузного 305-мм порохового заряда, повлекшего за собой взрыв нескольких сот зарядов и снарядов главного калибра, находившихся в носовых погребах.",
"title": "Катастрофа, затерявшаяся во времени…"
}
],
"glosses": [
"прил. к картуз (в значении «мешок с порохом», «бумажный пакет»)"
],
"id": "ru-картузный-ru-adj-fKSbPaQj"
}
],
"sounds": [
{
"ipa": "kɐrˈtuznɨɪ̯"
}
],
"word": "картузный"
}
{
"categories": [
"Русские лексемы",
"Русские прилагательные",
"Русские прилагательные, склонение 1*a"
],
"etymology_text": "Происходит от картуз, из устар. форм карпус (1718), карпуз (1712), карпуц (1706), от нидерл. karpoets ‘дорожная шляпа’. Русск. термин картуз изначально обозначал военную суконную или меховую шапку; в значении «фуражка» — с середины XIX в. Этимологический словарь русского языка. — М. : Изд-во МГУ, 1982. — Т. 8. — С. 80.",
"forms": [
{
"form": "карту́зный",
"tags": [
"singular",
"masculine",
"nominative"
]
},
{
"form": "карту́зное",
"tags": [
"singular",
"neuter",
"nominative"
]
},
{
"form": "карту́зная",
"tags": [
"singular",
"feminine",
"nominative"
]
},
{
"form": "карту́зные",
"tags": [
"plural",
"nominative"
]
},
{
"form": "карту́зного",
"tags": [
"singular",
"masculine",
"genitive"
]
},
{
"form": "карту́зного",
"tags": [
"singular",
"neuter",
"genitive"
]
},
{
"form": "карту́зной",
"tags": [
"singular",
"feminine",
"genitive"
]
},
{
"form": "карту́зных",
"tags": [
"plural",
"genitive"
]
},
{
"form": "карту́зному",
"tags": [
"singular",
"masculine",
"dative"
]
},
{
"form": "карту́зному",
"tags": [
"singular",
"neuter",
"dative"
]
},
{
"form": "карту́зной",
"tags": [
"singular",
"feminine",
"dative"
]
},
{
"form": "карту́зным",
"tags": [
"plural",
"dative"
]
},
{
"form": "карту́зного",
"tags": [
"singular",
"masculine",
"accusative",
"animate"
]
},
{
"form": "карту́зное",
"tags": [
"singular",
"neuter",
"accusative",
"animate"
]
},
{
"form": "карту́зную",
"tags": [
"singular",
"feminine",
"accusative",
"animate"
]
},
{
"form": "карту́зных",
"tags": [
"plural",
"accusative",
"animate"
]
},
{
"form": "карту́зный",
"tags": [
"singular",
"masculine",
"accusative",
"inanimate"
]
},
{
"form": "карту́зные",
"tags": [
"plural",
"accusative",
"inanimate"
]
},
{
"form": "карту́зным",
"tags": [
"singular",
"masculine",
"instrumental"
]
},
{
"form": "карту́зным",
"tags": [
"singular",
"neuter",
"instrumental"
]
},
{
"form": "карту́зной",
"tags": [
"singular",
"feminine",
"instrumental"
]
},
{
"form": "карту́зною",
"tags": [
"singular",
"feminine",
"instrumental"
]
},
{
"form": "карту́зными",
"tags": [
"plural",
"instrumental"
]
},
{
"form": "карту́зном",
"tags": [
"singular",
"masculine",
"prepositional"
]
},
{
"form": "карту́зном",
"tags": [
"singular",
"neuter",
"prepositional"
]
},
{
"form": "карту́зной",
"tags": [
"singular",
"feminine",
"prepositional"
]
},
{
"form": "карту́зных",
"tags": [
"plural",
"prepositional"
]
},
{
"form": "карту́зен",
"tags": [
"singular",
"masculine",
"short-form"
]
},
{
"form": "карту́зно",
"tags": [
"singular",
"neuter",
"short-form"
]
},
{
"form": "карту́зна",
"tags": [
"singular",
"feminine",
"short-form"
]
},
{
"form": "карту́зны",
"tags": [
"plural",
"short-form"
]
}
],
"lang": "Русский",
"lang_code": "ru",
"pos": "adj",
"related": [
{
"raw_tags": [
"Ближайшее родство",
"уменьш.-ласк. формы"
],
"word": "картузик"
},
{
"raw_tags": [
"Ближайшее родство",
"существительные"
],
"word": "картуз"
},
{
"raw_tags": [
"Ближайшее родство",
"существительные"
],
"word": "картузник"
}
],
"senses": [
{
"examples": [
{
"text": "Картузный козырек."
}
],
"glosses": [
"прил. к картуз (в значении «головной убор»)"
]
}
],
"sounds": [
{
"ipa": "kɐrˈtuznɨɪ̯"
}
],
"word": "картузный"
}
{
"categories": [
"Русские лексемы",
"Русские прилагательные",
"Русские прилагательные, склонение 1*a",
"Слова французского происхождения/ru"
],
"derived": [
{
"word": "картузная бумага"
},
{
"word": "картузное орудие"
}
],
"etymology_text": "Происходит от картуз, из франц. саrtоuсhе «патрон» от ит. cartoccio «кулёчек, картуш, зарядный картуз». Русск. картуз (впервые — в значении «мешочек с порохом, патронами», с 1696 г.) заимств., вероятно, через (ср.).-нж.-нем. kartûse, kardûse «бумажный кулек (для табака)». Во времена Петра I также картуше, из польск. kartusz или из франц. Некоторые исследователи предполагают, что карту́з — нидерл. происхождения (из голл. kardoes). Указывается, что картуз введен у русск. крестьян нем. колонистами Поволжья. Неправильно объяснение русск. слова из нов.-греч. καρκέσι «войлочная шляпа». Использованы данные словаря М. Фасмера. См. Список литературы.",
"forms": [
{
"form": "карту́зный",
"tags": [
"singular",
"masculine",
"nominative"
]
},
{
"form": "карту́зное",
"tags": [
"singular",
"neuter",
"nominative"
]
},
{
"form": "карту́зная",
"tags": [
"singular",
"feminine",
"nominative"
]
},
{
"form": "карту́зные",
"tags": [
"plural",
"nominative"
]
},
{
"form": "карту́зного",
"tags": [
"singular",
"masculine",
"genitive"
]
},
{
"form": "карту́зного",
"tags": [
"singular",
"neuter",
"genitive"
]
},
{
"form": "карту́зной",
"tags": [
"singular",
"feminine",
"genitive"
]
},
{
"form": "карту́зных",
"tags": [
"plural",
"genitive"
]
},
{
"form": "карту́зному",
"tags": [
"singular",
"masculine",
"dative"
]
},
{
"form": "карту́зному",
"tags": [
"singular",
"neuter",
"dative"
]
},
{
"form": "карту́зной",
"tags": [
"singular",
"feminine",
"dative"
]
},
{
"form": "карту́зным",
"tags": [
"plural",
"dative"
]
},
{
"form": "карту́зного",
"tags": [
"singular",
"masculine",
"accusative",
"animate"
]
},
{
"form": "карту́зное",
"tags": [
"singular",
"neuter",
"accusative",
"animate"
]
},
{
"form": "карту́зную",
"tags": [
"singular",
"feminine",
"accusative",
"animate"
]
},
{
"form": "карту́зных",
"tags": [
"plural",
"accusative",
"animate"
]
},
{
"form": "карту́зный",
"tags": [
"singular",
"masculine",
"accusative",
"inanimate"
]
},
{
"form": "карту́зные",
"tags": [
"plural",
"accusative",
"inanimate"
]
},
{
"form": "карту́зным",
"tags": [
"singular",
"masculine",
"instrumental"
]
},
{
"form": "карту́зным",
"tags": [
"singular",
"neuter",
"instrumental"
]
},
{
"form": "карту́зной",
"tags": [
"singular",
"feminine",
"instrumental"
]
},
{
"form": "карту́зною",
"tags": [
"singular",
"feminine",
"instrumental"
]
},
{
"form": "карту́зными",
"tags": [
"plural",
"instrumental"
]
},
{
"form": "карту́зном",
"tags": [
"singular",
"masculine",
"prepositional"
]
},
{
"form": "карту́зном",
"tags": [
"singular",
"neuter",
"prepositional"
]
},
{
"form": "карту́зной",
"tags": [
"singular",
"feminine",
"prepositional"
]
},
{
"form": "карту́зных",
"tags": [
"plural",
"prepositional"
]
},
{
"form": "карту́зен",
"tags": [
"singular",
"masculine",
"short-form"
]
},
{
"form": "карту́зно",
"tags": [
"singular",
"neuter",
"short-form"
]
},
{
"form": "карту́зна",
"tags": [
"singular",
"feminine",
"short-form"
]
},
{
"form": "карту́зны",
"tags": [
"plural",
"short-form"
]
}
],
"lang": "Русский",
"lang_code": "ru",
"pos": "adj",
"related": [
{
"raw_tags": [
"Ближайшее родство",
"уменьш.-ласк. формы"
],
"word": "картузик"
},
{
"raw_tags": [
"Ближайшее родство",
"существительные"
],
"word": "картуз"
},
{
"raw_tags": [
"Ближайшее родство",
"существительные"
],
"word": "картузник"
}
],
"senses": [
{
"examples": [
{
"author": "О. Бар-Бирюков",
"collection": "Наука и жизнь",
"date_published": "2007",
"source": "НКРЯ",
"text": "Причиной взрыва послужил пожар, возникший в носовом зарядном арт. погребе главного калибра линкора, в результате возгорания картузного 305-мм порохового заряда, повлекшего за собой взрыв нескольких сот зарядов и снарядов главного калибра, находившихся в носовых погребах.",
"title": "Катастрофа, затерявшаяся во времени…"
}
],
"glosses": [
"прил. к картуз (в значении «мешок с порохом», «бумажный пакет»)"
]
}
],
"sounds": [
{
"ipa": "kɐrˈtuznɨɪ̯"
}
],
"word": "картузный"
}
This page is a part of the kaikki.org machine-readable Русский dictionary. This dictionary is based on structured data extracted on 2024-07-09 from the ruwiktionary dump dated 2024-07-01 using wiktextract (ad53249 and b4eb25b). The data shown on this site has been post-processed and various details (e.g., extra categories) removed, some information disambiguated, and additional data merged from other sources. See the raw data download page for the unprocessed wiktextract data.
If you use this data in academic research, please cite Tatu Ylonen: Wiktextract: Wiktionary as Machine-Readable Structured Data, Proceedings of the 13th Conference on Language Resources and Evaluation (LREC), pp. 1317-1325, Marseille, 20-25 June 2022. Linking to the relevant page(s) under https://kaikki.org would also be greatly appreciated.